Διαζύγιο και Παιδί:  Όσο πιο "ανώδυνο" γίνεται.

     Το διαζύγιο δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση αν λάβουμε υπόψη ότι η όλη διαδικασία είναι ψυχοφθόρα και χρονοβόρα, επηρεάζοντας αρνητικά τα μέλη μιας οικογένειας και αναπόφευκτα τα τραυματίζει. Το παιδί είναι ίσως το πρώτο που απορροφά τον επίπονο κραδασμό του χωρισμού. Η ενότητα των γονιών δίνει στο παιδί σιγουριά, ασφάλεια και ελπίδα, και γι’ αυτό δεν υπάρχει παιδί που να θέλει οι γονείς του να χωρίσουν. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις  ο χωρισμός φαίνεται να είναι η μόνη λύση, ειδικότερα σε περιπτώσεις όπου το περιβάλλον γίνεται τοξικό για τα παιδιά. Παρόλα αυτά, στα παιδιά των οικογενειών αυτών, και συγκεκριμένα των πιο μικρών ηλικιών, μένει άσβεστη η ελπίδα της επανασύνδεσης.
Η αντίδραση των παιδιών σε ένα διαζύγιο οφείλεται στο πώς θα βιώσουν αυτή την διαδικασία μέσα από την συμπεριφορά των γονιών. Πολλά παιδιά μετά από τον χωρισμό παρουσιάζουν έντονα το αίσθημα της εγκατάλειψης με αποτέλεσμα να διακατέχονται από ανασφάλειες  και έντονο στρες σε όλα τα στάδια της ζωής τους, όπως επίσης μελλοντικά να δυσκολεύονται στην απόκτηση υγιών σχέσεων. Η βασική προτεραιότητα των γονιών στην διαδικασία αυτή είναι να προετοιμάσουν το έδαφος για τον επικείμενο χωρισμό, βοηθώντας  το παιδί να αντιμετωπίσει και να προσαρμοστεί στις νέες αλλαγές στη ζωή του. 

 Πώς να μιλήσω στο παιδί μου για το διαζύγιο

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει εύκολος τρόπος για να γίνει μια τέτοια κίνηση, υπάρχει όμως τρόπος να γίνει σωστά και μεθοδικά, ώστε να επικρατήσει στο παιδί η ψυχοσυναισθηματική του ισορροπία. Αφότου παρθεί η από κοινού τελική απόφαση, οι γονείς, και οι δύο μαζί, ανακοινώνουν στο παιδί την απόφασή τους. Είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι στη στιγμή της ανακοίνωσης πρέπει να επικρατεί ηρεμία και νηφαλιότητα, χωρίς να εκδηλώνονται αισθήματα θυμού, ενοχής και αλληλοκατηγορίες. Παρόλο που η συζήτηση περί χωρισμού πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στην ηλικία και το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού είναι θεμιτό όλα τα παιδιά να ακούνε το ακόλουθο και ίσως κλισέ αλλά βασικό μήνυμα-υπόσχεση, ότι ανεξάρτητα με το διαζύγιο θα συνεχίσετε να είστε οικογένεια ακόμη και αν δεν μένουν μαζί ο μπαμπάς και η μαμά και ότι θα το αγαπάτε παντοτινά και ότι θα προσπαθήσετε να μην αλλάξετε  πολλά πράγματα στην καθημερινότητα του. Επίσης, είναι καλό οι γονείς να γνωρίζουν ότι είναι πολύ πιθανό να χρειαστεί να επαναλάβουν αρκετές φορές αυτή την συζήτηση όταν το ζητά το παιδί βοηθώντας το να δεχτεί τη νέα  πραγματικότητα. Συνήθως τα παιδιά μικρότερης ηλικίας δυσκολεύονται να αντιληφθούν  την κατάσταση έτσι δεν χρειάζεται να εξηγήσετε τα πάντα όπως και σε πιο μεγάλες ηλικίες πρέπει να αποφευχθεί η υπερανάλυση, καθώς μέσα  στον χρόνο και την ωρίμανση θα καταλάβουν. Όπως σε κάθε χωρισμό, αποχωρισμό και γενικά αλλαγή στην ζωή μας, χρειαζόμαστε μια περίοδο προσαρμογής, συνήθως επίπονη σε τέτοιες περιπτώσεις. Δώστε στο παιδί σας αγάπη, στοργή, κατανόηση και τον χρόνο που χρειάζεται. Σ’ αυτό το μεταβατικό στάδιο της αναπροσαρμογής του παιδιού υπάρχουν κάποια «πρέπει» και «δεν πρέπει», που είναι καλό να εφαρμόζουν οι γονείς.

 Τα «δεν πρέπει»

-Αποφεύγετε να μιλάτε άσχημα για τον/την πρώην, όπως επίσης και της μη λεκτικές προσβολές  π. χ  περίεργα βλέμματα, χειρονομίες κ. α . Το παιδί έχει δικαίωμα να έχει μια καλή εικόνα για τους  γονείς ασχέτως των λαθών που ίσως υπέπεσαν στην σχέση τους. Το παιδί εισπράττει άμεσα το οτιδήποτε αρνητικό.
-Δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιήσετε το παιδί σαν «κατάσκοπο». Πολλές φορές δυστυχώς υιοθετείται αυτή η τακτική για να μαθαίνει ο ένας  απ’ τους δύο γονείς αν πρώην προχώρησε σε άλλη σχέση ή αν διαχειρίζεται σωστά την διατροφή. Το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η αύξηση του αισθήματος ενοχής και ανασφάλειας του παιδιού.
-Μην κάνετε το παιδί να νιώθει ενοχές όταν περνά χρόνο με τον άλλο γονιό. Όταν επιστρέψει ρωτήστε το πώς πέρασε με τον μπαμπά ή την μάμα με ένα πλατύ χαμόγελο ακόμη και αν δεν το εννοείτε.
-Το παιδί τείνει να γίνεται χειριστικό μετά το χωρισμό θέλοντας υποσυνείδητα να τιμωρήσει τους γονείς για την αναστάτωση που του προκάλεσαν. Οπότε μην ανταποκρίνεστε σε τυχόν χειριστικές συμπεριφορές, όπως υπερβολικά δώρα, χατίρια και υποχωρήσεις σε θέματα που δεν το σηκώνουν. Η οριοθέτηση πρέπει να είναι αναπόσπαστο κομμάτι στην ανάπτυξη του παιδιού.

-Απαιτείστε από τις γιαγιάδες και παππούδες να μην εκφράζονται αρνητικά μπροστά στο παιδί για τον/την πρώην.

-Μην βάζετε το παιδί στην δύσκολη θέση να πάρει το μέρος κάποιου στην αντιδικία αυτή.
  
Τα «πρέπει»

-Το πρώτο και το πιο βασικό είναι η επικοινωνία. Ενθαρρύνεται το παιδί να σας μιλάει για το πως νιώθει. Αποδεχόμαστε το πως νιώθει χωρίς να το κατακρίνουμε.

-Το παιδί πρέπει να νιώθει ότι μπορεί να επικοινωνεί και με τους δύο γονείς όποτε το θελήσει.

-Για το παιδί είναι ωφέλιμες οι συναντήσεις όλης  της οικογένειας σε δραστηριότητες όπως γενέθλια, γιορτές στο σχολειό κ. α,  δείχνοντας  στο παιδί ότι ακόμα υπάρχει η οικογένεια απλά με διαφορετική μορφή.

-Ο γονιός  που δεν μένει μαζί με το παιδί  πρέπει να είναι συνεπής στις ώρες του και να επικοινωνεί τακτικά με το παιδί. Αυτό θα βοηθήσει στο να μειωθεί το αίσθημα της εγκατάλειψης  που ίσως νιώσει το παιδί στα αρχικά στάδια του διαζυγίου.

-Οργανώστε τον χρόνο που θα περνά με τον καθένα σας το παιδί. Αυτό πρέπει να γίνει διακριτικά και με σκοπό το παιδί να μην αλλάζει συχνά  περιβάλλον. Ενδείκνυται το παιδί να  περνά  πιο πολλή χρόνο με τον γονιό που μένει μακριά αξιοποιώντας αργίες ή σαββατοκύριακα.

-Καθώς  προσαρμόζεστε στην νέα κατάσταση προσπαθήστε να είστε θετική επηρεάζοντας επίσης και το παιδί σας θετικά δείχνοντας του ότι μπορείτε να περνάτε καλά.

-Οι γονείς  πρέπει να έχουν επικοινωνία σε ότι αφορά το παιδί, συμβάλλοντας από κοινού στην διαπαιδαγώγηση του παιδιού.

-Σε περίπτωση που υπάρξουν νέοι σύντροφοι στη ζωή σας μην τους παρουσιάσετε αμέσως, αυτό πρέπει να γίνει διακριτικά  και με προϋποθέσεις.
Ο χωρισμός απαιτεί από όλα τα μέλη της οικογένειας την ικανότητα προσαρμογής  σε καινούργιες καταστάσεις. Γι’ αυτό οι γονείς οφείλουν να διατηρήσουν  υπεύθυνα τον ρόλο τους ως γονείς περνώντας απ’ αυτό το στάδιο όσο πιο διακριτικά και ανώδυνα γίνεται φροντίζοντας παράλληλα και με προτεραιότητα για την ψυχική ηρεμία του παιδιού τους. Για το παιδί η οικογένεια πρέπει να υπάρχει ακόμη και μετά από το χωρισμό. 

Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός ψυχολόγος, DipCH

   

Ποιός είναι ο Νάρκισσος και ποιά τα χαρακτηριστικά του;

    Όλοι έχουμε ακούσει για τον μύθο του Νάρκισσου απ’ όπου έχει δανειστεί και χρησιμοποιηθεί ως έννοια στη ψυχανάλυση από τον Σ. Φρόυντ στο βιβλίο του «Για τον Ναρκισσισμό, Η εισαγωγή» (1914).
Ο Ναρκισσισμός είναι μια λέξη που λέμε συχνά, συνήθως αστειευόμενοι, θέλοντας να χαρακτηρίσουμε την αυταρέσκεια, την αλαζονεία ή την υπεροψία που έχει ένα άτομο. Στην ουσία όμως, ο Ναρκισσισμός είναι το παθολογικά εγωκεντρικό άτομο ή παθολογική μεγαλομανία. Βέβαια, είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή, στην οποία το άτομο έχει μια διογκωμένη αίσθηση θαυμασμού και αυτοερωτισμού της ύπαρξής του, όπως και την έντονα ηδονιστική ανάγκη του για θαυμασμό και αποδοχή από τον περίγυρο. Ωστόσο, πίσω από την μάσκα της υπέρμετρης αυτοπεποίθησης κρύβεται το αληθινό πρόσωπο της Ναρκισσιστικής προσωπικότητας, που έχει μια πολύ εύθραυστη αυτοεκτίμηση, έλλειψη ανεκτικότητας στη παραμικρή κριτική και έντονο φόβο ότι ανά πάσα στιγμή θα καταρρεύσει η αυτοεκτίμηση του.
Είναι σχετικά εύκολο να αναγνωρίσουμε μια Ναρκισσιστική προσωπικότητα λόγω των εμφανών χαρακτηριστικών, όπως η αστείρευτη ανάγκη που έχουν να επιδεικνύουν τα προτερήματα και τα χαρίσματά τους με υπερβολικό τρόπο.  Αυτό βέβαια λειτουργεί για να αντισταθμίζει εσωτερικά την ανασφάλεια, το κενό και το αίσθημα κατωτερότητας που τους διακατέχει.

Τα χαρακτηριστικά
Τα άτομα με Ναρκισσιστική διαταραχή έχουν στην πλειοψηφία τους τα εξής χαρακτηριστικά:
- Απουσία ενσυναίσθησης.  Είναι αυτό που λέμε «δεν μπαίνει στη θέση του άλλου»,  αδιαφορεί για το πώς νιώθει ο άλλος.
- Είναι απορροφημένος στις φαντασιώσεις του για επιτυχία, σαγηνευτική εμφάνιση, λάμψη, υπεροχή και γενικά ότι εξυψώνει το «Εγώ» του.
- Εκμεταλλεύεται συνειδητά άλλα άτομα για να επιτύχει του σκοπούς του.
- Έχει την αίσθηση ότι οι άλλοι τον ζηλεύουν. 
- Επιδιώκει να συναναστρέφεται μόνο με άτομα της δικής του «ευφυΐας» και της «ανώτερης τάξης».
- Μεγαλειώδης αίσθηση σπουδαιότητας και μοναδικότητας σε όποιο θέμα καταπιαστεί, απαιτώντας τον ανάλογο θαυμασμό έστω και χωρίς επιτεύγματα.
- Απαιτεί από τους άλλους να προσαρμόζονται στο πρόγραμμα του και στα «θέλω» του.

Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό, είναι η αδυναμία των ατόμων αυτών να επισυνάψουν αληθινές σχέσεις, που αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βιώνουν έντονο αίσθημα μοναξιάς, οδηγώντας τα άτομα αυτά στην κατάθλιψη.  Αυτό συμβαίνει λόγω της ανάγκης του ατόμου να χρησιμοποιήσει τον/την σύντροφό του ως μέσο προβολής, αδιαφορώντας για το συναισθηματικό κομμάτι μιας σχέσης. Το ίδιο σενάριο επαναλαμβάνεται και στις φιλικές σχέσεις του Νάρκισσου, αναζητώντας «φίλους» της «ψηλής κοινωνίας» με σκοπό να κερδίσει τον θαυμασμό και την εκτίμηση των γύρω του. Ο Νάρκισσος δεν έχει την ικανότητα να δεθεί συναισθηματικά με άλλα άτομα λόγω της υπερβολικής προσπάθειας που καταβάλει να κατευνάζει την «πείνα» του για αναγνώριση και επιβεβαίωση της αξίας του.
Όπως ισχύει σε πολλούς τύπους διαταραχών, τα αίτια οφείλονται σε διάφορους βιοψυχοκοινωνικούς παράγοντες, όπως είναι η κληρονομικότητα και η ποιότητα της αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον και τους γονείς κατά την παιδική ηλικία.  Όλοι μας έχουμε περάσει από το στάδιο του υγιή Ναρκισσισμού τους πρώτους μήνες της ζωής μας μέσα από την βιολογική μας ρύθμιση για αυτοσυντήρηση και επιβίωση. Τους πρώτους μήνες το βρέφος συμπεριφέρεται εγωκεντρικά απαιτώντας την κάλυψη των βασικών του αναγκών χωρίς να μπορεί να αντιληφθεί τα αισθήματα και τις ανάγκες των άλλων έξω από αυτό.
Οι γονείς πολλές φορές ενισχύουν την δική τους αυτοεκτίμηση μέσα από τα χαρίσματα των παιδιών τους,  αλλά αυτό από μόνο του βέβαια δεν βλάπτει καθώς όλοι απολαμβάνουμε τον θαυμασμό των γονιών μας. Ο παθολογικά Ναρκισσισμός όμως αναπτύσσεται όταν το παιδί γίνεται ναρκισσιστική προέκταση των γονιών του και είναι αποδεκτό μόνο μέσα από τα επιτεύγματα και τα χαρίσματά του, υιοθετώντας έτσι τον «ψευδή εαυτό». Όπως είπε ο Winnicott, ένα εαυτό χωρίς ψεγάδια, πιο αποδεκτό, και πιο κοντά στις προσδοκίες των γονιών του και των άλλων γενικότερα.  Επίσης, ένα επικριτικό οικογενειακό περιβάλλον με συνεχή αξιολόγηση συμβάλει στην ανάπτυξη ναρκισσιστικής προσωπικότητας.
Σε οικογένειες όπου το παιδί επαινείται συνεχώς χωρίς τα ανάλογα επιτεύγματα, τείνει να αναπτύσσει μια μη ρεαλιστική αυτοεικόνα και αυτοεκτίμηση, μεγαλώνοντας έτσι το χάσμα μεταξύ του αληθινού εαυτού(αυτό που αισθάνεται ότι είναι) και του εαυτού που παρουσιάζει προς τα έξω, του ιδεατού εαυτού.
Μια πιο πρόσφατη μελέτη αναδεικνύει μια άλλη αιτία που είναι συνυφασμένη με την εποχή μας και το σύστημα γενικότερα.  Σαν μέρος του δυτικού κόσμου βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από τα Μέσα για το τι είναι και πώς είναι το ιδανικό, οδηγώντας το άτομο να καταπνίγει τις αληθινές του ανάγκες και συναισθήματα δημιουργώντας ένα πιο αποδεχτό εαυτό με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά.
Τα άτομα με Ναρκισσιστική προσωπικότητα σπάνια ζητούν βοήθεια από επαγγελματία ψυχικής υγείας λόγω της ναρκισσιστικής τους ψυχοσύνθεσης.  Συνήθως, επισκέπτονται ειδικούς μετά από καταθλιπτικά επεισόδια, όπου και βοηθούνται να ξεσκεπάσουν, να αποδεχτούν και να δουν με μια πιο ρεαλιστική ματιά τον εαυτό τους και τους άλλους, αποκτώντας ενσυναίσθηση και ετοιμότητα στο να δημιουργεί πιο λειτουργικές σχέσεις με το περιβάλλον του.

Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός ψυχολόγος

  
Το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης (Burnout syndrome)


   Ο όρος burnout ή επαγγελματική εξουθένωση, χαρακτηρίζει την κατάσταση στην οποία το άτομο βιώνει εξάντληση προερχόμενη από κλιμακωτή και συνεχόμενη  πίεση στον χώρο εργασίας.
Πρόκειται για μια κατάσταση στην οποία το άτομο αποκόπτεται συναισθηματικά και αποστασιοποιείται  αισθητά από τα οικεία πρόσωπα. Τα συμπτώματα είναι κοινά με αυτά της κατάθλιψης, όπως είναι η απώλεια ενδιαφέροντος, ψυχική και σωματική εξάντληση με πόνους στα άκρα (σε μερικές περιπτώσεις), απάθεια για το τι συμβαίνει στον περίγυρο, διαταραχές ύπνου, σεξουαλική δυσλειτουργία, διακύμανση της διάθεσης.
Το σύνδρομο αυτό πλήττει κυρίως άτομα ηλικίας 30-40 ετών με μεγαλύτερο ποσοστό τις γυναίκες. Επίσης, τα άτομα αυτά φέρουν κοινά χαρακτηριστικά, όπως είναι η τελειομανία, η ανάγκη για έλεγχο και οι ψηλές απαιτήσεις που έχουν αυτά τα άτομα από τον εαυτό τους. Μπορούμε να πούμε ότι αυτό το σύνδρομο λειτουργεί ως ένας μηχανισμός άμυνας στο άτομο και γίνεται εμφανής ως αλαζονεία, συναισθηματική αποστασιοποίηση και απάθεια. 
Τα αίτια  του συνδρόμου αυτού είναι:
- Αίσθηση αναποτελεσματικότητας  στην επίτευξη εργασιακών στόχων.
- Εξαντλητικά ωράρια εργασίας.
- Απουσία επαγγελματικής καταξίωσης και αναγνώρισης.
- Επαγγελματική ανασφάλεια και αβεβαιότητα.
- Έλλειψη αυτονομίας και ελέγχου.
- Αναξιοκρατικό εργασιακό περιβάλλον.
- Έλλειψη οργάνωσης.
  
Αντιμετώπιση του συνδρόμου

Η έγκυρη αναγνώριση των συμπτωμάτων του burnout είναι και η βασική προϋπόθεση της θεραπείας. Αν αντιληφθείτε μερικά από τα συμπτώματα σε σας ή σε οικείο σας πρόσωπο θα πρέπει να λάβετε άμεσα κάποια μέτρα, όπως:
- Προσπαθήστε να αφήσετε τις σκέψεις σας για την δουλειά έξω από το σπίτι. *Ασχοληθείτε με κάτι που θα σας ξεκουράσει και θα σας αποσπάσει την προσοχή μακριά από τη δουλειά, όπως το διάβασμα βιβλίου, ευχάριστες ταινίες, παιχνίδι με τα παιδιά σας, περπάτημα στη φύση.
- Κοιμηθείτε περισσότερες ώρες αν νιώθετε ότι το έχετε ανάγκη, ειδικά τα σαββατοκύριακα.
- Μην παραμελείτε τον εαυτό σας. Αφιερώστε ποιοτικό χρόνο στον εαυτό σας, π.χ. συναντήστε καλούς φίλους, γυμναστείτε, σύντομες αποδράσεις σε θάλασσα και βουνό και γενικά κάντε κάτι που σας ευχαριστεί.
- Εστιάστε στα θετικά της εργασίας σας, όπως επίσης και στα θετικά άτομα στον εργασιακό σας  χώρο, δημιουργώντας έτσι συμμαχίες που θα σας δίνουν θετικά κίνητρα .
- Να  αναλαμβάνετε τις υποχρεώσεις που σας αναλογούν χωρίς υπερβολές.
- Ζητείστε την επαγγελματική βοήθεια  ειδικού ψυχικής υγείας.
  
Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός Ψυχολόγος

 Γιατί μελαγχολούμε τα Χριστούγεννα;

 Τα Χριστούγεννα συμβολίζουν τη Θεογονία. Για πολλούς είναι μια περίοδος του χρόνου, που δημιουργεί συναισθήματα χαράς, ευγνωμοσύνης και χριστιανικής κατάνυξης. Αυτή την περίοδο οι άνθρωποι αναβιώνουν όμορφες αναμνήσεις μέσα από τις φωτεινές διακοσμήσεις στα σπίτια και στους δρόμους, χαρούμενες μελωδίες, μυρωδιές χριστουγεννιάτικων εδεσμάτων και κόκκινες στολές Αγιοβασίλιδων .
Ωστόσο, συμφώνα με στατιστικά, τα Χριστούγεννα είναι η εποχή του χρόνου, που οι άνθρωποι βιώνουν μια υψηλή συχνότητα εμφάνισης κατάθλιψης και μελαγχολίας. Βάσει των αναφορών από κέντρα υγείας και αστυνομίας, τα Χριστούγεννα διπλασιάζεται η συχνότητα των αυτοκτονιών ή τραυματισμών από απόπειρες αυτοκτονίας. Γιατί, όμως, να συμβαίνει αυτό τα Χριστούγεννα; Η μελαγχολία αυτής της περιόδου αποδίδεται σε ποικιλία παραγόντων, όπως:

1. Συναισθήματα μοναξιάς εξαιτίας απώλειας αγαπημένου προσώπου. Μπορούμε να το δούμε ως ένα κράμα συναισθημάτων θλίψης, μοναξιάς και νοσταλγίας.

2. Ειδικότερα σε μια περίοδο κρίσης και ανεργίας, το να δαπανά κάποιος χρήματα μπορεί να αποτελέσει αιτία άγχους, πίεσης και πιθανής έντασης μεταξύ των μελών της οικογένειας.

3. Για πολλούς ανθρώπους το τέλος του χρόνου είναι ένα έναυσμα για μια περίοδο ενδοσκόπησης και απογραφής αποτυχιών και επιτευγμάτων, που συνήθως αυτή η διαδικασία προκαλεί άγχος και θλίψη.

4. Δυσάρεστα βιώματα και συναισθήματα κατά την παιδική ηλικία που συνδέθηκαν από το άτομο με τις μέρες των γιορτών ενδέχεται να ξανά βγουν στην επιφάνια.

5. Αρνητικές και διαστρεβλωμένες αντιλήψεις όπως: «Δεν μου αξίζει να περνώ καλά επειδή δεν κατάφερα να βρω δουλειά φέτος, ή να βγάλω λεφτά ή να παντρευτώ».

6. Ο φαύλος κύκλος της θλίψης: «Είναι Χριστούγεννα και έπρεπε να είμαι ευτυχισμένος. Μα γιατί δεν είμαι ευτυχισμένος;»

 Τρόποι αντιμετώπισης

1. Εάν νιώσετε ότι η θλίψη σας είναι ανυπόφορη, συνοδευομένη από αυτοκτονικούς ιδεασμούς, αποταθείτε άμεσα σε ειδικό ψυχικής υγείας.

2. Συμμετοχή σε φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Μπορείτε να προσφέρεται χωρίς να δαπανήσετε χρήματα. Λίγος από τον προσωπικό σας χρόνο είναι αρκετός για να χαρίσετε χαμόγελα σε άτομα που το χρειάζονται . 

3. Να νιώθετε ευγνωμοσύνη για ό,τι (δεδομένο) έχετε, παρά να επικεντρώνεστε σε ό,τι δεν έχετε. Η ευτυχία πηγάζει από μέσα μας και όχι από τα υλικά αγαθά.

4. Αν είστε θρήσκοι, λάβετε μέρος σε εκκλησιαστικές δραστηριότητες, βιώνοντας  έτσι το βαθύτερο νόημα και ουσία των Χριστουγέννων .

5. Επικοινωνήστε, εκφράστε και μοιραστείτε τα συναισθήματά σας με τους ανθρώπους σας, δηλαδή την οικογένεια, τους φίλους και τους συγγενείς.

6. Προγραμματίστε τον προϋπολογισμό σας πριν από τα Χριστούγεννα για να αποφύγετε δυσάρεστες «εκπλήξεις» .

Και τελευταίο… Αφήστε το παιδί μέσα σας να παρασυρθεί από τους ήχους των τραγουδιών, την μυρωδιά των εδεσμάτων, και τη λάμψη από τα φωτάκια των δέντρων βιώνοντας τα Χριστούγεννα με ανυπομονησία, και χαρά.  

Καλές Γιορτές!!!

Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός ψυχολόγος

  

Γιατί το παιδί μας λέει ψέματα;

  Το ψέμα είναι κάτι που προβλημάτιζε ανέκαθεν τους γονείς. Στην πραγματικότητα, όμως, το ψέμα είναι μέρος της συμπεριφοράς και απαραίτητο στοιχείο της ανάπτυξης του παιδιού. Είναι μια «ικανότητα» που έχουν όλα τα παιδιά και την χρησιμοποιούν περίτεχνα, κυρίως για την αποφυγή της τιμωρίας ή και ενοχής.
Μέχρι το παιδί να κλείσει τα επτά, συχνά συγχέει την πραγματικότητα με την φαντασία. Μερικές φορές ακούμε το παιδί να λέει π.χ. «είδα ένα ιπτάμενο ελέφαντα». Αυτό βεβαίως δεν μπορεί να θεωρηθεί ψέμα. Η φαντασίωση διαφέρει από το ψέμα όταν το παιδί δεν θέλει να επιτύχει κάτι μ’ αυτό, να χειραγωγήσει ή να παρουσιάσει το επιθυμητό για πραγματικό.    
Ακόμη και αν το παιδί βάζει φαντασία στην πραγματικότητα π.χ. «ο δράκος έχυσε το γάλα στο πάτωμα», δεν το κατακρίνουμε και προσπαθούμε να απαντούμε μέσα από την δική του πραγματικότητα, π.χ.: «Εγώ νομίζω ότι νιώθεις άσχημα που έχυσες το γάλα στο πάτωμα και θα ήθελες να ήταν ο δράκος που το έκανε». Υπάρχουν, όμως, και άλλα ψέματα που δεν πρέπει να παρακάμπτονται.
Το ψέμα είναι η πρώτη ένδειξη απουσίας εμπιστοσύνης μεταξύ παιδιού και ενήλικα. Μπορούμε να το δούμε ως μια γενική ανασφάλεια που έχει το παιδί απέναντι στους γονείς του. Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι τα παιδιά δεν λένε ψέματα χωρίς λόγο. Το ψέμα για το παιδί είναι ένας τρόπος για να αλλάξει κάτι στη ζωή του, είναι η διέξοδος από κάτι συνήθως αρνητικό. Όταν προσπαθούμε απλώς να εξαλείψουμε το ψέμα από τη σχέση μας με το παιδί, χάνουμε απλώς το χρόνο μας χωρίς αποτέλεσμα. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να διερωτηθούμε γιατί το παιδί λέει ψέματα, συζητώντας μαζί  του το «γιατί», χωρίς να είμαστε επικριτικοί. Αυτό από μόνο του δεν θα φέρει αποτελέσματα, αλλά θα δημιουργήσετε καινούργια θετικά δεσμά εμπιστοσύνης και κατανόησης, μειώνοντας έτσι τα κίνητρα του παιδιού σας να λέει ψέματα. Σε αντίθεση με τα πιο μικρά παιδιά, τα παιδιά μικρότερης σχολικής ηλικίας  λένε συνειδητά ψέματα και οι συνηθέστεροι λόγοι είναι:
*Να αποφύγουν τιμωρία ή ενοχή για κάτι που έκαναν.
*Να εκφράσουν θυμό στους γονείς.
*Για να επαινεθούν από τους ενήλικες.

Τα πιο μεγάλα παιδιά έχουν διαφορετικά κίνητρα, όπως:

*Να τραβήξουν προσοχή και αυτοπροβολή.
*Να καλύψουν φίλους τους.
*Για να μην αποκαλυφτεί μυστικό.
*Για να δοκιμάσουν τα όρια κάποιου ατόμου.
*Για να δοκιμάσουν την δύναμη τους.
*Για να αποφύγουν την αμηχανία ή ντροπή.
*Προβλήματα σε ομάδα (οικογένεια, σχολείο).
Ωστόσο, τα παιδιά άνω των 10 ετών που λένε συχνά ψέματα, δεν είναι καλό σημάδι και ίσως δεν θα έπρεπε να το αντιμετωπίσουμε με χιούμορ ή περιφρόνηση. Το πρώτο βήμα είναι η διερεύνηση, γιατί το παιδί είπε ψέματα. Οι πιο κοινές αιτίες συνήθως είναι το συναίσθημα της ζήλειας και ο ανταγωνισμός, όπως και ο φόβος της απόρριψης και η ανάγκη του παιδιού για περισσότερη προσοχή και αποδοχή από τους γονείς. Το παιδί αδυνατεί  να βρει εναλλακτικές λύσεις για να τραβήξει την προσοχή των ενηλίκων, και  όσο παράδοξο και αν ακούγεται το παιδί  καταφεύγει στο  «παράπτωμα», προτιμώντας να τιμωρηθεί αντί να αγνοηθεί.
Πώς μπορούμε να σπάσουμε τον κύκλο του ψέματος, τις δικαιολογίες και το μπλέξιμο της φαντασίας με την πραγματικότητα;
*Δημιουργήστε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εσάς και το παιδί, χωρίς το παιδί να μετανιώνει που μοιράστηκε το μυστικό του με εσάς.
*Η σωματική τιμωρία φέρνει πάντα τα αντίθετα αποτελέσματα.

Εξηγείστε στο παιδί σας τις συνέπειες του ψέματος, όπως:
*Το ψέμα είναι εμπόδιο στο δρόμο για την αγάπη και την εμπιστοσύνη, και βλάπτει τις σχέσεις των ανθρώπων.
*Το ψέμα πάντα αποκαλύπτεται (δεν ισχύει για την πολιτική).
*Το ψέμα μπορεί να μας ανακουφίζει αλλά μόνο για λίγο.
Εάν το παιδί λέει ψέματα είναι καθήκον μας με το δικό μας προσωπικό παράδειγμα και όχι με τις λέξεις, να του μεταδώσουμε τη σημαντικότητα του να είμαστε αληθινοί και υπεύθυνοι για τις πράξεις μας, και ότι το σπίτι μας δεν είναι ένας τόπος όπου τα πάντα τιμωρούνται και κατακρίνονται, αλλά ένας τόπος όπου το παιδί μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα, παίρνοντας αγάπη και υποστήριξη όταν το χρειάζεται.

Ευάγγελος Ορφανίδης - Εγγεγραμμένος Κλινικός ψυχολόγος, DipCH 

 

Ζήλια: Η λεπτή γραμμή ανάμεσα στη φυσιολογική και νοσηρή στις διάφορες μορφές των σχέσεων μας

  Η ζήλια είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που βιώνουμε όλοι, λίγο ή πολύ, στο πλαίσιο μιας σχέσης. Τα πρώτα «τσιμπήματα» ζήλιας τα βιώνουμε σε πολύ μικρή ηλικία. Για παράδειγμα όταν σταματήσαμε να μονοπωλούμε το ενδιαφέρον των γονιών μας μετά τη γέννηση του νέου μέλους. Το νέο μέλος ήταν ο αντίζηλος στην αγάπη της μάνας και του πατέρα. Η συναισθηματική αλληλεπίδραση που είχαμε κατά την παιδική μας ηλικία με τους γονείς μας είναι η μικρογραφία της συμπεριφοράς μας στις σχέσεις μας στην ενήλικη ζωή. Στις ερωτικές σχέσεις η ζήλια συνήθως προκύπτει από μια υπαρκτή ή φαντασιακή απειλή πως κάποιο άλλο άτομο θα «κλέψει» το ερωτικό -και όχι μόνο-ενδιαφέρον του/της συντρόφου.
Στο έργο του Σαίξπηρ «Οθέλο» αποδόθηκε αποτελεσματικά η έννοια της παθολογικής ζήλιας. Ο Οθέλος ήταν ένας ερωτευμένος νεόνυμφος που πείστηκε από έναν στρατιώτη, τον Ιάγο, ότι η γυναίκα του Δεισδαιμόνα τον απατούσε με έναν άλλο άνδρα . Τυφλωμένος από την ζήλια και την οργή δολοφονεί την αθώα σύζυγο του και στη συνέχεια αυτοκτονεί. Ο Οθέλος αποτελεί ένα δυνατό πρότυπο της παθολογικής ζήλιας και των ανεξέλεγκτων συμπεριφορών που μπορεί να προκληθούν.
Η νοσηρή ζήλια επιδρά αρνητικά και καταστρεπτικά σε μια σχέση. Το άτομο που βιώνει αυτή τη κατάσταση διακατέχεται από έντονα συναισθήματα, κυρίως από τον φόβο της εγκατάλειψης, και της προδοσίας. Αυτός ο φόβος είναι η κύρια αιτία που παρακινεί το άτομο να κατευθύνει την οργή του προς τον/την σύντροφο, στα άτομα που θεωρούνται αντίζηλοι και σε πολλές περιπτώσεις στον ίδιο τους τον εαυτό.
Τα αίτια αυτής της συμπεριφοράς απορρέουν κυρίως από τραυματικές εμπειρίες κατά την παιδική ηλικία όπως η εγκατάλειψη, η απόρριψη ή και η καλλιέργεια αρνητικών απόψεων στο παιδί για το πόσο κακός και ανάξιος για εμπιστοσύνη είναι ο κόσμος. Τα άτομα που διακατέχονται από αυτές τις βασανιστικές ιδέες μπορούν να βοηθηθούν αποτελεσματικά μέσα από την αυτογνωσία ανακαλύπτοντας τις βαθύτερες φοβίες που πυροδοτούν τέτοιου είδους συμπεριφορές.
Από την άλλη μεριά η ζήλια σε υγιείς σχέσεις είναι ένδειξη ενδιαφέροντος, έρωτα, και διεκδικητικότητας. Μπορούμε να πούμε ότι είναι η σπίθα που πολλές φορές αναζωπυρώνει το πάθος σε μια σχέση. Είναι ένα συναίσθημα που λειτουργεί ως κίνητρο και διατηρεί την έλξη μεταξύ των ερωτικών συντρόφων.
Τα θεμέλια μιας υγιούς σχέσεις είναι η εμπιστοσύνη, χωρίς βέβαια η εμπιστοσύνη να θεωρείται κάτι αυτονόητο και δεδομένο. Όλες μας οι σχέσεις, είτε είναι φιλικές είτε επαγγελματικές είτε ερωτικές, πάντοτε πρέπει να είναι επενδυμένες με δεκτικότητα, προθυμία και χρόνο.


Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός Ψυχολόγος, DipCH
angelospsy@gmail.com

  

Το φαινόμενο της ομοφοβίας: Τα αίτια και η εκδήλωσή της

   Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ακόμα και στις μέρες μας, που χύθηκε πολύ μελάνι για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα ομοφυλόφιλα άτομα ακόμη αντιμετωπίζονται από πολλά κοινωνικά σύνολα με εχθρότητα, ρατσισμό ή και σαν ασθένεια, παρόλο που η ομοφυλοφιλία έχει αφαιρεθεί εδώ και πολλά χρόνια από το DSM (Διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών). Ο όρος ομοφοβία χαρακτηρίζει το σύνολο ατόμων, τάσεων και ιδεολογιών που εναντιώνονται προς τα ομοφυλόφιλα άτομα, όπως επίσης και η παράλογη φοβική διάθεση που έχουν προς τους ομοφυλόφιλους.
Πρόκειται για μια παθολογικά γενικευμένου τύπου φοβική αντίδραση από το ομοφοβικό άτομο προς το άτομο με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, που εκδηλώνεται συνήθως με διακρίσεις στον χώρο εργασίας, λογοκρισία, λεκτικές ή/και σωματικές επιθέσεις, ακόμη και με θάνατο σε τριτοκοσμικές υπανάπτυκτες χώρες.

Κοινωνικές πεποιθήσεις
Τα αίτια της συμπεριφοράς αυτής είναι βαθιά συνυφασμένα με τις κοινωνικές πεποιθήσεις και τους θεσμούς που τα ενισχύουν. Με μια ματιά στο παρελθόν θα δούμε ότι στον Μεσαίωνα κυνηγούσαμε μάγισσες, τον περασμένο αιώνα πωλούσαμε σκλάβους και πιο πρόσφατα οι γυναίκες δεν είχαν ίσα δικαιώματα με τους άντρες. Οι άνθρωποι τείνουμε να απορρίπτουμε ή να βλέπουμε με σκεπτικισμό οτιδήποτε διαφορετικό από εμάς και οτιδήποτε έχει διαφορετική άποψη από εμάς, θεωρώντας το αφύσικο και υποδεέστερο ή και επικίνδυνο για εμάς. Όπως και για κάθε ρατσιστική συμπεριφορά, τα βασικά αίτια είναι η έλλειψη γνώσης, η έλλειψη παιδείας-κοινωνικής μόρφωσης και το κοινωνικό χάσμα που συντηρείται από διάφορους θεσμούς.

Αν δούμε αυτή τη συμπεριφορά μέσα από το ψυχαναλυτικό πρίσμα, τα ομοφοβικά άτομα εκδηλώνονται αρνητικά, με σκοπό να εκφράσουν έμπρακτα τη διαφοροποίησή τους από την ομοφυλοφιλία. Αυτή η αντίδραση λειτουργεί σαν ένας μηχανισμός προστασίας του Εγώ, μειώνοντας και ανακουφίζοντας το άγχος που προκαλεί η δική τους υποβόσκουσα καταπιεσμένη ομοφυλοφιλική τάση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η εσωτερική σύγκρουση να μεταφέρεται προς το περιβάλλον. Εδώ μπορούμε να κάνουμε έναν παραλληλισμό με την ανάγκη του ανθρώπου γενικότερα να τάσσεται σε ομάδες ή ιδεολογίες υπό τον φόβο του αφανισμού, ασκώντας έλεγχο σε βαθύτερα ένστικτα, π.χ. ο θρησκόληπτος (μουσουλμάνος ή Χριστιανός ή Ινδουιστής κ.ά) θα εκφράσει έντονα τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις μειώνοντας υποσυνείδητα την αμφιβολία, τον φόβο κινδύνου να πέσει σε θρησκευτικό ατόπημα.

Η ομοφοβία, όπως και το κάθε είδος ρατσισμού - μισαλλοδοξίας, αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο, βαθιά ριζωμένο ιστορικά και πολιτισμικά, που υιοθετήθηκε και υιοθετείται κυρίως από άτομα με ιδιαίτερα ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά. Με το να αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα των άλλων, σεβόμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματα, βάζουμε τις βάσεις για ένα καλύτερο, πιο ανεκτικό και ασφαλή κόσμο! Όπως είχε πει ο Ουίσταν Ώντεν, ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του εικοστού αιώνα: «Ή που θα μπορέσουμε να αγαπήσουμε ο ένας τον άλλον ή που θα πεθάνουμε».

Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός ψυχολόγος, DipCH
angelospsy@gmail.com

 

Ο θυμός και η διαχείρισή του

  Σε όλους μας είναι γνωστό το οξύ συναίσθημα του θυμού. Είναι ένα απολύτως φυσιολογικό συναίσθημα -χωρίς να είναι καλό ή κακό- που βιώνουμε όλοι σε διάφορα γεγονότα της ζωής μας. Είναι μια ενστικτώδης αντίδραση στην απειλή συνοδευόμενη από βιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές όπως κάθε ανθρώπινο συναίσθημα.
Συχνά αισθανόμαστε θυμωμένοι και αντιδρούμε ανάλογα για κάτι που συμβαίνει μια δεδομένη στιγμή για παράδειγμα όταν μας προσβάλει κάποιος ή ακόμη και όταν μας πιάσουν την θέση στο χώρο στάθμευσης. Άλλες φορές απλά 'καταπίνουμε' τον θυμό μας χωρίς να αντιδρούμε, και ως αποτέλεσμα ο συσσωρευμένος θυμός να εκτονώνεται σε λάθος άτομα, λάθος χρόνο και με μη ασφαλή τρόπο. Είναι όμως ασφαλές να εκτονώνουμε το θυμό μας; Εκτονώνοντας το θυμό γινόμαστε σταδιακά πιο επιρρεπής σ΄ αυτό το μοτίβο συμπεριφοράς, και εστιάζοντας σ΄ αυτό το μεγεθύνουμε δηλητηριάζοντας τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
Η προσπάθεια να καταπιέσουμε-καταστείλουμε τον θυμό όχι μόνο δεν επιφέρει αποτελέσματα, αλλά μας οδηγεί σε άλλου είδους έκφρασης του θυμού όπως η παθητικότητα που εκδηλώνεται με σαρκασμό, κυνικότητα, ψυχαναγκαστική συμπεριφορά και απάθεια. Επίσης ο καταπιεσμένος θυμός που δεν εκφράζεται με εποικοδομητικό τρόπο επηρεάζει αρνητικά την ψυχική και σωματική μας υγεία. Π.χ. κατάθλιψη, προβλήματα ύπνου, αλκοόλ ή άλλους εθισμούς, διατροφικές διαταραχές, ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, π.χ. υπερβολική καθαριότητα, εργασιομανία, αυτοτραυματισμός.
Το άλλο είδος έκφρασης του θυμού είναι η επιθετικότητα που οδηγεί το άτομο σε βίαιες και καταστροφικές συμπεριφορές. Το άτομο αδυνατεί να διαχειριστεί την συμπεριφορά του σε όλα τα επίπεδα της ζωής, δημιουργώντας συνήθως χαοτικές διαπροσωπικές σχέσεις. Τα χαρακτηριστικά του επιθετικού θυμού είναι η σκληρότητα, έλλειψη ευαισθησίας στα συναισθήματα του άλλου, σκληρή κριτική, εγωκεντρισμό και αλαζονεία, εκδικητικότητα, αδυναμία συγχώρεσης, ευερεθιστότητα, παρορμητικότητα και αναξιοπιστία.
Το να διαχειριστούμε την ένταση του θυμού μας δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Ο ιδανικότερος τρόπος είναι να ανακαλύψουμε τους παράγοντες που πυροδοτούν τον θυμό, και με απλές στρατηγικές να τους κατευνάζουμε. Για παράδειγμα μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης. Όταν θυμώνουμε έχουμε την τάση να δραματοποιούμε και να μεγεθύνουμε το πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις παίρνουμε μια βαθιά διαφραγματική εισπνοή και δίνουμε στο εαυτό μας μια πιο εκλογικευμένη εξήγηση για το συμβάν που μας θύμωσε.
Η γραμμή που χωρίζει τον φυσιολογικό θυμό από τον παθολογικό είναι δυσδιάκριτη. Αν ο θυμό σας επηρεάζει την ποιότητα των σχέσεων σας και γενικότερα την καθημερινότητα σας, ενδείκνυται η επίσκεψη σας σε ειδικό ψυχικής υγείας για να βοηθηθείτε μέσο της ψυχοθεραπείας στο να αναπτύξετε μηχανισμούς υγιούς εκτόνωσης του θυμού. Πολλές φορές η δυσκολία στο να διαχειριστείτε τον θυμό σας έγκειται στο γεγονός ότι τα αίτια εντοπίζονται σε παλαιότερα βιώματα, ειδικότερα της παιδικής ηλικίας.
Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, είναι εύκολο. Αλλά να θυμώσεις με το σωστό άνθρωπο, στο σωστό βαθμό, για το σωστό λόγο, τη σωστή στιγμή και με το σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο. Αριστοτέλης

Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός Ψυχολόγος, DipCH
Ψυχαναλυτικής προσέγγισης

angelospsy@gmail.com

 Η Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών με 5 απλά βήματα.

Οι μελισσούλες, τα αρκουδάκια και τα κουνελάκια ήταν για πολλούς από εμάς οι ήρωες διηγημάτων για την σεξουαλική μας διαπαιδαγώγηση. Στο σχολείο όλοι θα θυμόμαστε τις αντιδράσεις και την αμηχανία των συμμαθητών μας όταν μας διδάσκονταν τα μέρη του σώματος και πιο συγκεκριμένα των γεννητικών οργάνων. Αυτές οι αντιδράσεις βέβαια φανέρωναν την καθυστέρηση που προηγήθηκε στο να μας επεξηγηθεί με σωστούς όρους η ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Αυτό συμβαίνει επειδή το παιδί στα πρώτα του σεξουαλικά σκιρτήματα τείνει να στρέφεται αρχικά προς τους γονείς για πληροφορίες, αν ο γονιός δεν ανταποκριθεί με ωριμότητα στο ζήτημα αυτό το παιδί θα στραφεί στο διαδίκτυο ή σε φίλους-που πιθανόν κι αυτοί να είχαν σεξουαλική διαπαιδαγώγηση με ήρωες του ζωικού βασιλείου.

Στη συνέχεια του άρθρου προτείνω πέντε τρόπους που θα ευκολύνουν την «αποστολή» του γονιού σε ένα ζήτημα που ακόμη και στις μέρες μας θεωρείται ταμπού.

1. Ξεκινήστε από νωρίς να μιλάτε στα παιδιά σας για τα μέρη του σώματος και για την αναπαραγωγή με απλά λόγια και με τις κατάλληλες ορολογίες ώστε να μπορεί να τα κατανοήσει . Μέσα από αυτή τη συζήτηση τα παιδιά μαθαίνουν το σώμα τους και τα όρια που έχουν οι άλλοι σε αυτό. Μια τέτοια συζήτηση μπορεί να ξεκινήσει με αφορμή μια εγκυμοσύνη από το οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον, από μια εκπομπή στη τηλεόραση ή από την καθημερινότητα του παιδιού.

2. Αφήστε «ανοιχτά» τα κανάλια επικοινωνίας σε ό,τι αφορά την σεξουαλικότητα. Είναι σημαντικό να είστε ειλικρινείς και ακριβείς στο θέμα αυτό, μεταφέροντας έτσι τις ηθικές αξίες και τις αρχές σας στο παιδί. Μελέτες αποδεικνύουν το πόσο καθοριστικός είναι ο ρόλος των γονιών στο να έχουν οι έφηβοι μελλοντικές υγιείς και υπεύθυνες σεξουαλικές συμπεριφορές.

3. Ακούστε προσεχτικά τι έχουν να πουν τα παιδιά σας. Όσο πιο πολύ ακούτε τις σκέψεις των παιδιών σας, τόσο πιο αποτελεσματικά θα μπορέσετε να τα καθοδηγήσετε. Η σωστή καθοδήγηση γίνεται με δεκτικότητα και σεβασμό, χωρίς να είστε επικριτικοί. Για παράδειγμα αν το παιδί ακούει «...καταλαβαίνω πως αισθάνεσαι» ή «...κάποτε διερωτήθηκα κι εγώ το ίδιο» αισθάνεται πιο άνετα στο να κάνει ερωτήσεις και να ανοίξει συζητήσεις γύρω από το σεξ. Είναι σχεδόν βέβαιο πως οι ερωτήσεις θα σας φέρουν σε δύσκολη θέση, το σημαντικό είναι να παραμείνετε ψύχραιμοι και να απαντάτε με ειλικρίνεια στις ερωτήσεις και με τρόπο που θα κατανοήσει ένα παιδί στη δεδομένη ηλικία. Αν κάτι δεν γνωρίζετε  μην νιώσετε άβολα να το πείτε.

4. Σιγουρευτείτε ότι το παιδί σας κατανοεί όσα συζητάτε. Αν χρειαστεί ζητήστε από το παιδί να σας επαναλάβει αυτό που άκουσε με δικά του λόγια. Ισχύει το ίδιο και για τους γονείς. Είναι καλό να επαληθεύεται την απορία του παιδιού. Αυτό πρέπει να γίνεται για να αποφευχθεί η όποια διαστρέβλωση των ερωτήσεων-απαντήσεων λόγο τις πιθανής αμηχανίας και της ντροπής που αισθάνονται και οι δυο πλευρές.

5. Αποφεύγετε να απαντάτε με φλυαρία. Προτιμήστε τον διάλογο παρά την διάλεξη. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να αρχίζει από μικρή ηλικία για να εντάσσεται σταδιακά -με δόσεις- το παιδί στην εξερεύνηση του ζητήματος αυτού. Σε αυτές τις συζητήσεις πρέπει να εμπεριέχονται τα βασικότερα συστατικά μιας υγιούς σεξουαλικότητας που είναι ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, ο αυτοσεβασμός και η εμπιστοσύνη.

Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός Ψυχολόγος
angelospsy@gmail.com

Τι είναι ο Τραυλισμός, και ποιές οι επιπτώσεις του στον ψυχισμό του παιδιού
   

     Ο τραυλισμός είναι μια διαταραχή του φυσιολογικού ρυθμού και ροής της ομιλίας, που δεν επηρεάζει μόνο την ποιότητα της έκφρασης, αλλά τη συνολική συμπεριφορά και τη ψυχοσυναισθηματική κατάσταση του ατόμου. Χαρακτηρίζεται από της επαναλήψεις φωνημάτων ή συλλαβών όπως κα-κα-καλά ή σ-σ-σιγά, όπως αντικατάσταση λέξεων, και παρεμβολές  «θέλω εεεεεε να πάω». Συχνά ο τραυλισμός  εμφανίζεται σε παιδιά των 2-6 ετών και θεωρείται ως «εξελικτικός τραυλισμός», που είναι φυσιολογικός, αφού τα παιδιά αυτών των ηλικιών μπορεί να τραυλίζουν λόγω των μειωμένων γλωσσικών και αρθρωτικών ικανοτήτων, όπως το ελλιπές λεξιλόγιο.
Το δεύτερο είδος τραυλισμού ο «νευρογενής επίκτητος τραυλισμός», που οφείλεται σε νευρολογική επίκτητη  ασθένεια κληρονομική και μη, σε εγκεφαλικό τραύμα ή βλάβη στο μετωπιαίο λοβό κ. α.
Το τρίτο είδος τραυλισμού είναι ο ψυχογενής τραυλισμός, όπου οι κύριες αιτίες είναι η κατάθλιψη, η σχιζοφρένεια και σε πολλές περιπτώσεις οι έντονες παρατεταμένες περίοδοι άγχους. Στις πιο μικρές ηλικίες ο ψυχογενής τραυλισμός είναι αποτέλεσμα πολλών αιτιών. Μερικές από αυτές είναι οι συγκρουσιακές καταστάσεις μέσα στην οικογένεια, ασθένεια μέλους της οικογένειας, υπερβολικά αυστηρές τιμωρίες και αντιδράσεις από τους γονείς ή εκπαιδευτικούς και οι διάφορες φοβίες (σκοτάδι, κλειστοί χώροι, ζωοφοβία κ.α.)
Η διαταραχή του λόγου αποτελεί κοινωνικό στίγμα, αφού είναι το κύριο εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων. Τα άτομα που τραυλίζουν λόγω της κριτικής ή και της απόρριψης που ενδεχομένως δέχονται, πιθανόν να παρουσιάσουν χαμηλή αυτοπεποίθηση, αμηχανία, θυμό και σε ακραίες περιπτώσεις κοινωνική απομόνωση και κατάθλιψη.
Ο τραυλισμός είναι μία επίμονη διαταραχή, καθώς η αντιμετώπιση της χρειάζεται  χρόνο και συνδυασμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η λογοθεραπεία και η ψυχολογική στήριξη. Είναι εξίσου σημαντική η έγκαιρη παρέμβαση πριν εμβαθύνει το πρόβλημα. 
 Οι γονείς πρέπει:

Να παρέχουν στο παιδί ένα ομαλό και ήσυχο οικογενειακό περιβάλλον.

Να έχουν συχνή και ουσιαστική επικοινωνία με το παιδί.

Να μην διακόπτουν το παιδί όταν μιλά. Ακούστε το υπομονετικά τι έχει να πει χωρίς διορθώσεις.

Να προσπαθούν να είναι όσο πιο κατανοητοί γίνεται με παύσεις στις προτάσεις και με σταθερό και αργό ρυθμό(όχι υπερβολές).

Να μην βιάζονται να απαντούν. Κάντε μικρή παύση πριν να απαντήσετε. Αυτό δίνει την ευκαιρία στο παιδί να χαλαρώσει και να επιβραδύνει το ρυθμό του.

Να μην εστιάζουν στο ότι το παιδί τραυλίζει, κρίνοντας το ή διορθώνοντας το. Εκεί που εστιάζουμε, μεγεθύνουμε το πρόβλημα αναπτύσσοντας στο παιδί το αίσθημα κατωτερότητας και  της  χαμηλής αυτοπεποίθησης. Τα παιδιά χρειάζονται από τους γονείς τους να πιστεύουν σ’ αυτά και στις δυνατότητες τους.

Ευάγγελος Ορφανίδης - εγγεγραμμένος Κλινικός ψυχολόγος
angelospsy@gmail.com

 

Αυτοκτονικές συμπεριφορές: Πότε είναι αναγκαία η άμεση παρέμβαση ειδικού ψυχικής υγείας

   Κάποτε ένας σύγχρονος φιλόσοφος, ο Όσσο είπε: «Η αυτοκτονία δεν είναι τίποτε άλλο από το έσχατο παράπονο, το πιο απαίσιο παράπονο για την ύπαρξη». Η αυτοκτονία είναι η επιθυμία του ατόμου να βάλει τέλος στη ζωή του όταν ο πόνος υπερβαίνει τις δυνατότητες που έχει για να τον διαχειριστεί. Είναι μια αντίδραση στις εξωτερικές και ενδοψυχικές συγκρούσεις. Σαν πράξη εκφράζει απελπισία, απόγνωση,  ενοχή και ίσως μια κραυγή εσωτερικής αναστάτωσης και πόνου.
Η αυτοχειρία είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, υπαρξιακών, κοινωνικών και ψυχικών. 
Ο βασικός παράγοντας για να φτάσει το άτομο στην απόπειρα αυτοκτονίας είναι η δυσκολία στο να προσαρμοστεί στις ψυχοκοινωνικές αλλαγές, όπως η απώλεια οικίων ατόμων, εξαρτήσεις, σοβαρές διαπροσωπικές συγκρούσεις και ψυχικά τραύματα-τραυματικές εμπειρίες, έχοντας ως αποτέλεσμα την στρέβλωση της σχέσης του ατόμου με το κοινωνικό  περιβάλλον και την αρνητική απόχρωση των ψυχικών εμπειριών. Η δυσπροσαρμοστικότητα αυτή μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας ανεπαρκούς ανάπτυξης αμυνών στην παιδική ηλικία, οπότε το άτομο ανήμπορο να υποστηρίξει τον εαυτό του σε δυσχερείς καταστάσεις, παραιτείται και οδηγείται στην αυτοχειρία σαν την μόνη λύση εξόδου από τον έντονο ψυχικό πόνο. 
Ένας άλλος παράγοντας είναι η ύπαρξη ψυχοπαθολογίας (όταν δεν υπάρχει κατάλληλη αντιμετώπιση), όπως σοβαρές καταθλιπτικές διαταραχές ή και διαταραχές διάθεσης.  Ωστόσο, βάσει στατιστικών ένα μεγάλο ποσοστό  τον ατόμων  που αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν δεν είχαν διαγνωστεί με κάποια ψυχιατρική διαταραχή, παρά μόνο βίωναν μια δύσκολη και αγχογόνα περίοδο στη ζωή τους.
Η αυτοκτονική συμπεριφορά όπως η απόπειρα αυτοκτονίας και ο αυτοκτονικός  ιδεασμός, ασυνείδητα είναι μέρος μιας αυτοκαταστροφικής στρατηγικής του ατόμου που εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Ο Φρόυντ υποστήριζε ότι η αυτοκτονία είναι μια επιθυμία θανάτου προς το άτομο που βλάπτει τη ζωή μας, που στη συνέχεια αυτή η επιθυμία στρέφεται προς τον ίδιο τον εαυτό ως έσχατο μέσο εκδίκησης.
Είναι καλό να αναγνωρίζουμε κάποια σημάδια σε άτομα που θα επιχειρήσουν την αυτοκτονία, όπως:

Όταν το άτομο αναφέρεται στην αυτοκτονία ως «λύση» σε συζητήσεις. «Καλύτερα να ήμουν νεκρός»,  «Αν τα ξαναπούμε...», και γενικά όταν το άτομο εγκλωβίζεται στην απελπισία και παραιτείται από την ελπίδα για ζωή.

Όταν το άτομο αρχίζει να τακτοποιεί διαθήκες, περιουσιακά και άλλα  γραφειοκρατικά, χωρίς να υπάρχει κάποια λογική εξήγηση. Το άτομο συμπεριφέρεται λες και θα φύγει τακτοποιώντας εκκρεμότητες.

Όταν το άτομο ξαφνικά επιθυμεί έντονα την απομόνωση από οικογένεια και φίλους.

Η ενασχόληση με τον θάνατο, όπως τραγούδια, ποιήματα και γενικά ό,τι εξυμνούν το τέλος.

Έντονα  αισθήματα ενοχής, αναξιότητας και ντροπής για τον εαυτό του: «Θα μου άξιζε να πεθάνω», «Και πως ζω τι προσφέρω;»

Το άτομο χωρίς κάποιο ιδιαίτερο  λόγο επισκέπτεται φίλους και συγγενείς και τους αποχαιρετά σαν να μην πρόκειται να τους ξαναδεί .

Το άτομο αναζητεί πρόσβαση σε θανατηφόρα μέσα, όπως χάπια, όπλα.

Όταν το άτομο έχει αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, αυτοτραυμαστισμοί κ.α. 

Όταν παρατηρηθούν οι πιο πάνω συμπεριφορές, υπάρχει κίνδυνος το άτομο να επιχειρήσει απόπειρα, οπότε είναι αναγκαία η άμεση παρέμβαση ειδικού ψυχικής υγείας.
  

Ευάγγελος Ορφανίδης  Κλινικός Ψυχολόγος Ψυχαναλυτικής προσέγγισης,DipCH

angelospsy@gmail.com

Σωματική Δυσμορφική Διαταραχή: Το σύνδρομο της...κατά φαντασίαν ασχήμιας.

  Νιώθετε ντροπή και δυσαρέσκεια για κάποιο σημείο του σώματός σας; Αποστρέφετε το βλέμμα σας όταν περνάτε από καθρέπτες ή άλλες αντανακλώσες επιφάνειες; Αν η μύτη σας είχε διαφορετικό σχήμα η ζωή σας θα κυλούσε και θα εξελισσόταν διαφορετικά; Θα θέλατε να κάνετε μερικές «διορθώσεις»  με αισθητικές επεμβάσεις;
Πολλά άτομα δεν νιώθουν άνετα με κάποια σημεία του σώματος τους ή και γενικότερα με την εξωτερική τους εμφάνιση. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογικό και ακίνδυνο για τον ψυχισμό μας, όταν αυτό δεν γίνεται ακραίο, συνοδευόμενο από εμμονές ή παράνοιες, διαταράσσοντας έτσι τη λειτουργικότητά μας μέσα στην καθημερινότητα.  Όταν το άτομο περνά αυτή τη λεπτή γραμμή και βιώνει έντονα αυτή την κατάσταση, είναι πιθανό να πάσχει από Σωματική Δυσμορφική Διαταραχή.
 Τι είναι η Σωματική
Δυσμορφική Διαταραχή (ΣΔΔ)
Αυτός ο όρος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά πριν από ένα αιώνα, ωστόσο έχει καταχωρηθεί πρόσφατα ως ξεχωριστή ψυχιατρική διαταραχή, ενώ ακόμη πιο πρόσφατα άρχισαν να αποκωδικοποιούνται οι αιτίες της διαταραχής αυτής. Η ΣΔΔ επηρεάζει το 1-2% του πληθυσμού με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Το άτομο που πάσχει από τη διαταραχή αυτή, εντοπίζει συνεχώς ατέλειες στο σώμα του (π.χ. μύτη, αυτιά, κοιλιά), που αν και στην πραγματικότητα είναι προϊόν φαντασίας, το άτομο βλέπει σαν μόνη λύση την χειρουργική επέμβαση. Ο ασθενής αδυνατεί να ελέγξει τη συχνότητα των ενοχλητικών και επαναλαμβανόμενων σκέψεων του για τις υποτιθέμενες «ατέλειες» του, καθώς ασχολείται με αυτές αρκετές ώρες ημερησίως. Το άτομο τείνει να απομονώνεται και να αποφεύγει να συναναστρέφεται με κόσμο εξαιτίας της ντροπής που νιώθει για την φανταστική ανωμαλία της εμφάνισής του. Σε ακραίες περιπτώσεις τα άτομα αυτά τραυματίζονται στην προσπάθεια τους να αφαιρέσουν επίμονα ένα φανταστικό σημάδι ή ένα σπυράκι από το πρόσωπο και το σώμα τους. Ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων που υποφέρουν από τη διαταραχή αυτή έχουν στο ιστορικό τους σοβαρή κατάθλιψη και απόπειρες αυτοκτονίας.
Μετά από χρονοβόρες μελέτες οι επιστήμονες κατέληξαν ότι οι αιτίες ποικίλουν λόγω του  συνδυασμού γενετικών, συναισθηματικών και νευροβιολογικών παραγόντων. Μια από τις σημαντικές αιτίες είναι οι δομικές διαφορές σε συγκεκριμένα σημεία του εγκεφάλου, που σχετίζονται με την επεξεργασία οπτικών ερεθισμάτων. Αυτό σημαίνει ότι το άτομο αντιλαμβάνεται διαστρεβλωμένο το είδωλο του στον καθρέφτη εξαιτίας αυτής της διαφοράς. Αξιοπερίεργο είναι ότι οι κοινωνικές επιβολές παίζουν λιγότερο σημαντικό λόγο στην ανάπτυξη της διαταραχής, καθώς η συχνότητα της είναι στα ίδια επίπεδα σε όλο το κόσμο με διαφορετικές κουλτούρες και τρόπο ζωής.
Το θεραπευτικό κομμάτι της σωματικής δυσμορφικής διαταραχής συνήθως εστιάζει σε δυο προσεγγίσεις, την γνωστική- συμπεριφορική θεραπεία, όπου το άτομο μαθαίνει να αναδιοργανώνει τη σκέψη και τις πεποιθήσεις του. Και η θεραπεία με φάρμακα που ανήκουν στην οικογένεια των αναστολέων της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης που χρησιμοποιούνται συνήθως  για τη θεραπεία της κατάθλιψης.
Ο άνθρωπος εκ φύσεως αναζητεί συνεχώς την αποδοχή, την αποδοχή από την κοινωνία, την οικογένεια και από τον περίγυρο γενικά . Στην αναζήτησή μας αυτή ξεχνάμε ότι εμείς πρέπει πρώτα να αποδεχτούμε και να αγαπήσουμε τον εαυτό μας γι’ αυτό που είναι και όπως είναι.  Η αποδοχή του ξεχωριστού, μοναδικού και ανεπανάληπτου εαυτού μας, είναι τόσο ισχυρή ώστε ότι λέμε ό,τι κάνουμε και ό,τι είμαστε να είναι το τέλειο.

Ευάγγελος Ορφανίδης Κλινικός Ψυχολόγος, DipCH
angelospsy@gmail.com

Τι είναι η Συναισθηματική νοημοσύνη (EQ);

Το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό όταν ακούμε την λέξη νοημοσύνη, είναι η εξυπνάδα-ευστροφία. Ωστόσο έχει επιβεβαιώθεί επιστημονικά η ύπαρξη κιάλλων πτυχών νοημοσύνης, και μία από αυτές είναι η συναισθηματική νοημοσύνη. Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι η ικανότητα του ατόμου να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων αλλά και τα δικά του, καθώς και η ικανότητα του να συμπάσχει και να διαπραγματεύεται με τους άλλους.
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) είναι πιο σημαντική από τον δείχτη νοημοσύνης (IQ) για την επίτευξη επαγγελματικών στόχων, συντροφικών σχέσεων και επιτυχιών στη ζωή γενικότερα. Σήμερα είναι κοινός αποδεχτό ότι η οικοδόμηση μιας πιο ολοκληρωμένης ζωής βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ικανότητα μας να "διαβάζουμε" και να καταλαβαίνουμε τους άλλους μέσα από λεκτική ή μη λεκτική επικοινωνία.
Ποια είναι τα γνωρίσματα των ανθρώπων με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη;
Η ενσυναίσθηση. Είναι η ικανότητα του ατόμου να ταυτίζεται και να εισδύει στις εσωτερικές νοητικές καταστάσεις των άλλων. Με άλλα λόγια η γνωστή φράση που χρησιμοποιούμε "να μπαίνεις στη θέση του άλλου".
Η Αυτογνωσία και αυτορρύθμιση. Είναι η ικανότητα του ατόμου να γνωρίζει όλες τις πτυχές του εαυτού του.Η ανάπτυξη αυτής της ικανότητας απαιτεί συντονισμό με τα βαθύτερα συναισθήματα μας (φοβίες, καταθλιπτικές διαθέσεις, θυμό κ.α.), την αναγνώριση και της διαχείριση τους.
Η ικανότητα να θέτουμε κίνητρα στον εαυτό μας. Είναι μια διαδικασία αφύπνισης και παρακίνησης του ατόμου προς την επίτευξη στόχων. Η διαδικασία αυτή οικοδομείται πάνω στον αυτογνωσία και τον αυτοέλεγχο.
Κοινωνικές δεξιότητες. Η εποχή μας απαιτεί την ανάπτυξη και ενσωμάτωση αυτών των δεξιοτήτων καθώς θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για επαγγελματική και προσωπική επιτυχία.
Στην πορεία μας προς την επαγγελματική και προσωπική μας επιτυχία μας είναι αναγκαία και τα δύο στοιχεία της νοημοσύνης, το IQ και το EQ.

Ευάγγελος Ορφανίδης Κλινικός ψυχολόγος, DipCH
angelospsy@gmail.com

   

Ο ρόλος του πατέρα στην ανάπτυξη του παιδιού

  Το ότι έχουν  γραφτεί  περισσότερα άρθρα  για το πόσο σημαντικός  είναι ο ρόλο της  μητέρας  στην ανάπτυξη του παιδιού, δεν αποτελεί  βέβαια μια σκοτεινή φεμινιστική  συνομωσία σε βάρος  των πατεράδων. 
Τα τελευταία χρόνια η επιστήμη της ψυχολογίας  αναδεικνύει όλο και περισσότερο τη σημαντικότητα και την αναγκαιότητα της πατρικής φιγούρας στη ζωή του παιδιού. Στα πρώτα δύο χρόνια το παιδί  είναι  προσκολλημένο στην μητέρα,  πρωτίστως  λόγω της βιολογικής και συναισθηματικής  ανάγκης  που ήδη προϋπάρχει από την εγκυμοσύνη.  Η ψυχοσυναισθηματική  θαλπωρή  που βιώνεται  από το βρέφος  σε στιγμές  όπως ο θηλασμός, είναι αδιαμφισβήτητα  ένας  από τους  πιο δυνατούς  δεσμούς  στη ζωή του παιδιού.  Αυτό βέβαια  δεν σημαίνει ότι  ο πατέρας  είναι  «κομπάρσος» την περίοδο αυτή . Ο ρόλος του πατέρα τους  πρώτους  μήνες είναι υποστηρικτικός  και εξίσου σημαντικός, αφού καλείται πολλές φορές  να αποφορτίζει τη σχέση  μητέρας-παιδιού σε περιόδους έντασης ενισχύοντας  έτσι το ομαλό δέσιμο τους. Ο πατέρας  επίσης μέσα από τη φροντίδα, το παιχνίδι και τον ποιοτικό χρόνο που αφιερώνει στο παιδί του, έχει την ευκαιρία να  ξαναζήσει και ο ίδιος τη ζεστασιά και την θαλπωρή των δικών του  παιδικών χρόνων ή και ακόμη αν δεν είχε μπορεί να το βιώσει μέσα από τον ρόλο του ως πατέρας .
Ένα σημαντικό και μεγάλο κομμάτι είναι η διαμόρφωση της σεξουαλικής ταυτότητας,  που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα  χειριστεί το ρόλο του ο πατέρας.  Όταν η πατρική φιγούρα ως ρόλος και ως έννοια είναι απούσα, το παιδί αφήνεται στα τυφλά να επιλέξει και να ταυτιστεί με το ανδρικό στερεότυπο όπως αυτό έχει διαμορφωθεί από την κοινωνία,  δηλαδή ο άντρας ο επιθετικός, ο  βίαιος και σκληρός. Αυτό βέβαια έχει ως αποτέλεσμα τη ψυχική αποστασιοποίηση από τους άλλους, υποδυόμενος  ένα  ρόλο,  τον ρόλο ταύτισης. Είναι πιθανό να έχουμε τα ίδια αποτελέσματα όταν ο πατέρας ασκεί υπερβολικά την πατρική εξουσία με αυταρχισμό και τιμωριτικό τρόπο. Ο σεβασμός  προς τον πατέρα δεν πρέπει πηγάζει από τον φόβο, αλλά μέσα από την κατανόηση και την στοργή.  Τα παιδιά έχουν την ανάγκη να είμαστε δίπλα τους και όχι απέναντι τους.
Ο πατέρας μέσα από τον δικό του σημαντικό ρόλο συμπληρώνει την μητέρα στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού, όπως επίσης και της ψυχοσυναισθηματικής του ισορροπίας.  Στο τρίγωνο μιας οικογένειας, πατέρας, μητέρα και παιδιά, όλοι περνούμε από όλους τους ρόλους  και παίρνουμε σημαντικότατα  μαθήματα, όπως το πώς να είμαστε μπαμπάδες, μαμάδες, σύζυγοι,  φίλοι, κόρες και γιοι. Όλες η σχέσεις αυτές είναι αμφίδρομες και μέσα από αυτές  ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας και εξελισσόμαστε, όπως άλλωστε είναι και ο σκοπός της ζωής μας.
   
Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός Ψυχολόγος 
angelospsy@gmail.com

Υποχονδρίαση: Όταν η φαντασία γίνεται πραγματικότητα


  Σε όλους μας έχει τύχει να αντιδράσουμε υπερβολικά με ανησυχία και φόβο όταν παρουσιάσαμε διάφορα προβλήματα υγείας ή ακόμα και να μας πέρασε από το μυαλό ότι πάσχουμε από κάτι σοβαρό. Αυτό βέβαια δεν είναι υποχονδρίαση. Υποχονδρίαση είναι διαταραχή η οποία ανήκει στις σωματόμορφες διαταραχές και χαρακτηρίζεται η κατάσταση στην οποία το άτομο είναι εγκλωβισμένο στην ιδέα ότι πάσχει από κάποια ασθένεια σοβαρή, όπως επίσης και η διαρκής παρερμηνεία απλών και ακίνδυνων συμπτωμάτων, όπως ο πονοκέφαλος ή μια απλή ταχυπαλμία. Τα άτομα αυτά αναλώνουν αρκετές ώρες την ημέρα ψάχνοντας στο διαδίχτυο για πληροφορίες και  θεραπείες ασθενειών που ίσως έχουν ή θα αποκτήσουν, επίσης  ψηλαφίζουν  το σώμα τους μήπως ανακαλύψουν κάτι το μη φυσιολογικό προετοιμάζοντας τον εαυτό τους  για μια επερχόμενη ασθένεια. Το υποχόνδριο άτομο παγιδεύεται σε ένα νοσηρό φαύλο-κύκλο όπου επικρατεί φόβος, ανασφάλεια, και άγχος. Συνήθως, αυτή η διαταραχή συνυπάρχει με συμπτώματα κατάθλιψης, αγχώδεις διαταραχές και πιο σπάνια με παρανοειδή ψύχωση.
Τα αίτια της διαταραχής αυτής οφείλονται κυρίως σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Η εκδήλωση των συμπτωμάτων επέρχεται έπειτα από μια συναισθηματική κρίση όπως ασθένεια ή θάνατος οικείου ατόμου, η γέννηση ενός παιδιού που συνεπάγεται με αλλαγές και νέες ευθύνες, όπως επίσης και η βίωση τραυματικών γεγονότων κατά την παιδική ηλικία (ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική κακοποίηση κ.α.) Άτομα με υπερπροστατευτικούς γονείς, είναι επίσης πιο επιρρεπή να παρουσιάσουν την διαταραχή αυτή.
Η υποχονδρίαση θεωρείται επίπονη διαταραχή λόγω της έντασής της, όμως με την σωστή θεραπευτική προσέγγιση και θεραπευτική συμμαχία το άτομο μπορεί να γίνει ξανά λειτουργικό. Μερικές από τις θεραπευτικές προσεγγίσεις είναι οι συμπεριφορικές τεχνικές, η ψυχανάλυση για διερεύνηση ενδοψυχικών συγκρούσεων και μια πιο σύγχρονη και αποτελεσματική προσέγγιση είναι η βιοανάδραση. Ο πρωταρχικός στόχος είναι να βοηθηθεί το άτομο να συνειδητοποιήσει και να εξοικειωθεί με την ιδέα ότι κανένας δεν μπορεί να έχει τον πλήρη έλεγχο της ψυχικής ή σωματικής υγείας και ότι αυτό βέβαια δεν θεωρείται αδυναμία. 


Ευάγγελος Ορφανίδης Κλινικός Ψυχολόγος, DipCH

angelospsy@gmail.com

 

Ενδοοικογενειακή βία:Μύθοι και πραγματικότητες

Οι στερεοτυπικές κατηγοριοποιήσεις συνήθως δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση και την μελέτη ενός φαινομένου όπως η ενδοοικογενειακή βία. Είναι, όμως, χρήσιμο να καταρρίπτονται κάποιοι μύθοι με εμπεριστατωμένες αναλύσεις και με στατιστικά στοιχεία.

Μύθος: Στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας αρέσει το ξύλο.
Πραγματικότητα: Διαχρονικά τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας έχουν χαρακτηριστεί ως άτομα με μαζοχιστικές συμπεριφορές που απολαμβάνουν την σωματική και ψυχική κακοποίηση.  Στις μέρες μας έχει καταρριφθεί από πολλούς μελετητές της συμπεριφοράς αυτή η αναχρονιστική θεωρία, υποστηρίζοντας ότι στις πλείστες περιπτώσεις η σιωπή αποτελεί μια στρατηγική επιβίωσης του θύματος. Το θύμα επίσης ανέχεται την σωματική κακοποίηση ως μια ασπίδα προστασίας των άλλων μελών τις οικογένειας.

Μύθος: Τα θύματα πάσχουν από ψυχικές διαταραχές.
Πραγματικότητα: «Αν ήταν καλά στα μυαλά δεν θα καθόταν μαζί του/της. Αυτή η στερεοτυπική έκφραση στην πραγματικότητα δεν ισχύει, καθώς μετά από μελέτη πολλών περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας διαπιστώνουμε ότι οι ψυχικές διαταραχές όπως το μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη κ.α. είναι επίκτητα και ως αποτέλεσμα της κακοποίησης που υπέστη το θύμα. Επίσης, διαπιστώνουμε ότι σε συντριπτικό ποσοστό τα θύματα προσπάθησαν να αντισταθούν στη βία, είτε με φυγή είτε με την παθητικότητα.

Μύθος:Τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας δεν εγκαταλείπουν ποτέ τον θύτη.
Πραγματικότητα: Τα θύματα δύσκολα ή μετά από πολλές προσπάθειες εγκαταλείπουν τον θύτη λόγω των αθέμιτων μέσων που συνήθως χρησιμοποιεί, όπως η οικονομική ασφυξία, απειλές σε ότι αφορά τα παιδιά και σωματική - ψυχολογική βία.  Ένας άλλος σημαντικός λόγος που ωθούν το θύμα στην ανεκτικότητα και την υποχωρητικότητα είναι η έλλειψη υποστήριξης από φίλους, μέλη της οικογένειας, κρατικούς παράγοντες, σύμβουλους όπως επίσης και η έλλειψη δικαστικής αρωγής.  Τα θύματα που λαμβάνουν σε πρώϊμο στάδιο και έγκαιρα νομική και ψυχολογική υποστήριξη έχουν πιο πολλές πιθανότητες να ανεξαρτικοποιηθούν πιο ανώδυνα από τον θύτη.

Μύθος: Οι θύτες είναι βίαιοι λόγω της ανεργίας ή για την πίεση που αντιμετωπίζουν στη δουλειά .
Πραγματικότητα: Το εργασιακό στρες ή η ανεργία από μόνα τους δεν κάνουν το άτομο βίαιο προς την οικογένεια του. Δεν μπορούμε να αποδώσουμε την ενδοοικογενειακη βία στην ανεργία ή το στρες.  Αυτό θα σήμαινε ότι ο θύτης θα κακοποιούσε με την ίδια ευκολία το αφεντικό του ή τους συνεργάτες του. Η ενδοοικογενειακή βία ανθεί λόγω της αναλγυσίας των κρατικών μηχανισμών που αδυνατούν να προστατέψουν έμπρακτα το θύμα όπως επίσης και με τις ποινές «χάδι», που αντιμετωπίζουν τους θύτες.

Μύθος: Το θύμα είναι κατώτερου μορφωτικού επιπέδου.
Πραγματικότητα: Αυτός ο μύθος δεν επιβεβαιώνεται. Τα τελευταία στατιστικά μας δείχνουν ότι επτά στις δέκα γυναίκες-θύματα είναι απόφοιτοι τεχνολογικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.  Η ενδοοικογενειακή βία εκκολάπτεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα διαπερνώντας τις γραμμές του εισοδήματος, του μορφωτικού επιπέδου, και του πολιτισμού.

Μύθος: Τα παιδιά δεν επηρεάζονται, τόσο και ξεπερνούν εύκολα την ενδοοικογενειακή βία.
Πραγματικότητα: Σε συντριπτικό ποσοστό των περιπτώσεων όπου ο ένας γονέας κακοποιεί τον άλλο, τα παιδιά υπόκεινται επίσης σωματική ή ψυχολογική βία. Τα περισσότερα παιδιά προερχόμενα από τοξικό οικογενειακό περιβάλλον, που υπήρξαν θύματα ή ακόμη και μάρτυρες βίαιων συμπεριφορών, παρουσιάζουν συναισθηματικές, γνωστικές και συμπεριφορικές διαταραχές όπως επίσης και αναπτυξιακές αναπηρίες. Επιπλέον τα παιδιά, κυρίως αγόρια που βιώνουν την βία μέσα στην οικογένεια, ταυτίζονται με τον θύτη και επαναλαμβάνουν το ίδιο πρότυπο συμπεριφοράς, συνεχίζοντας και διευρύνοντας τον κύκλο βίας.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως οι ανθρώπινες σχέσεις συνάπτονται και πρέπει να βασίζονται στις έννοιες του σεβασμού, της υποστήριξης, του θαυμασμού , της ελεύθερης αυτοδιάθεσης και της εκτίμησης.  Η πραγματική αγάπη δεν σχετίζεται με την υποτίμηση, τις προσβολές, την καταπίεση, το συνεχή έλεγχο, την έλλειψη εμπιστοσύνης και την κακοποίηση.


Ευάγγελος Ορφανίδης Κλινικός Ψυχολόγος, DipCH

angelospsy@gmail.com

Εφαρμόστε θετικούς τρόπους διαπαιδαγώγησης - Το ξύλο δεν βγήκε απ'τον… Παράδεισο

Ένα παλιό σλόγκαν που ακούμε συχνά και είναι πάντα στην «μόδα» σχετικά με την διαπαιδαγώγηση του παιδιού είναι «το ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο» ή το «όπου δεν πίπτει λόγος, πίπτει ράβδος». Αυτό, όμως, έχει αποτελέσματα; Τι γίνεται στον ψυχοσυναισθηματικό κόσμο του παιδιού και πώς βιώνει την σωματική τιμωρία;
Όλοι οι γονείς μεγαλώνουν τα παιδιά τους θέλοντας το καλύτερο γι’ αυτά. Να είναι υγιείς και ευτυχισμένα, μεταδίδοντάς τους παράλληλα το σύστημα των ηθικών αξιών και των ορίων γενικότερα. Μέσα από την προσπάθεια των γονιών να μεταδώσουν όλα αυτά και μέσα από την τριβή της καθημερινότητας, μερικές φορές χάνουν την υπομονή τους και ότι λένε οι ειδικοί για το ξύλο πάει «περίπατο». Και εδώ μπαίνει η δικαιολογία «με έφερε στα όρια μου, δεν άντεξα και τις έφαγε». Η αλήθεια είναι πως τα παιδιά είναι οι τέλειοι μιμητές των δικών μας συμπεριφορών, αρνητικών και θετικών. Με αυτό συνεπάγεται ότι το ξύλο και η βία γενικότερα θα αποτελέσει μοντέλο συμπεριφοράς προς μίμηση, είτε προς τους γονείς είτε προς τον/την σύζυγο και τα παιδιά στο μέλλον. Πώς γίνεται να χαστουκίζω το παιδί για να σταματήσει να χαστουκίζει άλλα παιδιά ή πώς γίνεται να χτυπώ το παιδί και να περιμένω αυτό να φέρει θετικά αποτελέσματα στην συμπεριφορά του. Πόσο αλλόκοτο ακούγεται αυτό;
Η καλύτερη και η πιο ανώδυνη και για τις δύο πλευρές διαπαιδαγώγηση είναι η υιοθέτηση σωστών προτύπων. Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από τις πράξεις μας παρά από τις παρατηρήσεις-διαλέξεις μας.
Βάσει ερευνητικών δεδομένων, τα παιδιά που υπόκεινται σε σωματική βία έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν επιθετική και αντικοινωνική συμπεριφορά, συναισθηματικά προβλήματα, όπως μειωμένη αυτοεκτίμηση, καταθλιπτικές τάσεις, απομόνωση, χαμηλές σχολικές επιδόσεις, παλινδρόμηση και τάσεις αυτοτραυματισμού.
Τα παιδιά παίρνουν τους ρόλους που τους δίνουν οι γονείς. Αν το παιδί ακούει συνεχώς «είσαι άτακτος», «είσαι τεμπέλης», δεν μένει παρά να υποδυθεί τον ρόλο που του έδωσαν τα πρότυπα του. Αυτό που παρατηρούμε είναι απλά το αντικατόπτρισα των δικών μας συμπεριφορών πάνω στα παιδιά μας.
Το ξύλο είναι αποδεδειγμένο επιστημονικά εδώ και πολλά χρόνια ότι τελικά δεν βγήκε απ’ τον Παράδεισο, και συνεπώς δεν φέρνει ποτέ θετικά αποτελέσματα παρά μόνο καταρρακώνει τα παιδιά, τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο. 
Ο σεβασμός, η υπακοή και η πειθαρχία δεν αναπτύσσεται μέσα από τον φόβο και τη βία, αλλά μέσα από την ουσιαστική επικοινωνία, τον αλληλοσεβασμό, την αποδοχή, την υπομονή και την κατανόηση. Κανένας νοήμων γονιός δεν απολαμβάνει να χρησιμοποιεί βία πάνω στο παιδί του. Μπορούμε λοιπόν να εφαρμόσουμε πιο θετικούς τρόπους διαπαιδαγώγησης, όπως τα κίνητρα, τον διάλογο (ουσιαστική επικοινωνία) και την καθοδήγηση. Είναι επιτακτική ανάγκη να δούμε με πιο πολύ υπευθυνότητα το τι προκαλεί κάθε είδους άσκησης βίας, τόσο στην οικογένεια όσο και στην κοινωνία ευρύτερα. «Ένας άνθρωπος που έχει τιμωρηθεί, δεν θα είναι στο εξής λιγότερο επιρρεπής προς μία δεδομένη συμπεριφορά. Στην καλύτερη περίπτωση μαθαίνει πως να αποφεύγει την τιμωρία».  B.F. Skinner


Ευάγγελος Ορφανίδης Κλινικός ψυχολόγος, DipCH

                                     ΔΥΣΛΕΞΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ

Τι είναι η Οριακή (μεταιχμιακή) διαταραχή προσωπικότητας;


Η Οριακή (μεταιχμιακή) διαταραχή προσωπικότητας είναι μια ψυχική διαταραχή που επηρεάζει το άτομο σε όλα τα επίπεδα της λειτουργικότητας του. Χαρακτηρίζεται κυρίως από έντονη συναισθηματική αστάθεια, χαώδεις και ασταθείς διαπροσωπικές σχέσεις και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Ένα σημαντικό γνώρισμα αυτής της διαταραχής είναι οι απότομες εναλλαγές της διάθεσης και η τάση του ατόμου να κινείται ανάμεσα στον πόλο της ψύχωσης και της νεύρωσης. Η ΜΔΠ εμφανίζεται τρεις φορές συχνότερα στον γυναικείο πληθυσμό και μόλις στο 2%-5% στον γενικότερο πληθυσμό.
Τα αίτια της ΜΔΠ δεν είναι ακόμη ξεκάθαρα. Πιθανολογείται ότι η ανάπτυξη της διαταραχής αυτής είναι ένας συνδυασμός γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Διαπιστώνεται επίσης ότι ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων με ΜΔΠ έχουν υποστεί κακοποίηση (σωματική, λεκτική, παραμέληση) κατά την παιδική τους ηλικία.
 
Τα συμπτώματα της ΜΔΠ

Το άτομο καταπνίγεται από βαθιά συναισθήματα ανασφάλειας και δυσκολίας στο να αντιμετωπίσει την εγκατάληψη-απώλεια σε φανταστικό ή πραγματικό επίπεδο. Τείνει να εξιδανικεύει και να απομυθοποιεί με ευκολία τους άλλους κατατάσσοντας τους σε δύο κατηγορίες καλούς-κακούς, άσπρο-μαύρο, δημιουργώντας έτσι σχέσεις αγάπης-μίσους.

Παρορμητικότητα. Η παρορμητικότητα είναι το αποτέλεσμα μιας χρόνιας αίσθησης συναισθηματικού κενού και κατακερματισμένης ταυτότητας που συνήθως περιλαμβάνει αυτοτραυματισμούς, καταχρήσεις ακόμη και απόπειρες αυτοκτονίας. Η διαδικασία του αυτοτραυματισμού και με ότι συνεπάγεται αυτό επιφέρει στο άτομο μια προσωρινή ανακούφιση από τον ψυχικό πόνο αλλά με αρνητικές μελλοντικές συνέπειες.

Διαστρεβλωμένη και ασταθής αυτοεικόνα. Το άτομο βιώνει αντιφατικά και μεταβλητά συναισθήματα για τα άτομα που το περιβάλλουν, για καταστάσεις, για ηθικές αξίες, ή για μελλοντικούς στόχους-σχέδια (επαγγελματικά κ.α).

Τα άτομα με ΜΔΠ μπορεί να βιώνουν κι άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με το άγχος ή με διαταραχές διάθεσης όπως έντονη ανησυχία, κρίσεις πανικού, ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, χρόνιο αίσθημα κενού και πλήξης, μειωμένο σεξουαλικό ενδιαφέρον και δυσκολία συγκέντρωσης σε απλές καθημερινές δραστηριότητες.

Η θεραπεία της ΜΔΠ έχει ως κύριο στόχο να καταστήσει το άτομο ικανό να μπορεί να διαχειρίζεται και να οριοθετεί τα προβληματικά μοτίβα συμπεριφοράς, καθώς και να δημιουργεί σταθερά δομημένες και ποιοτικές διαπροσωπικές σχέσεις.
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις ενδείκνυται η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής (βενζοδιαζεπινών, λιθίου και αντικαταθλιπτικών) για την μείωση των συμπτωμάτων και της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας της ψυχοθεραπείας.


Ευάγγελος Ορφανίδης Κλινικός ψυχολόγος, DipCH

15 βασικοί κανόνες για την υγιή ψυχολογική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού σας

Όλοι μας έχουμε προσέξει ότι στο δωμάτιο τοκετού δεν μας δίνετε εγχειρίδιο για το πώς θα μεγαλώσουμε ένα παιδί. Μέσα από την εμπειρία μου, σας προτείνω 15 βασικούς κανόνες για την υγιή ψυχολογική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού σας.
1. Κάντε πράγματα μαζί: Πολλές συγκρουσιακές καταστάσεις μπορούν να ξεπεραστούν και το παιδί να εκτονωθεί μέσα από το παιχνίδι.
2. Δώστε του υπομονετικά απαντήσεις για τα ερωτήματά του: Μην του απαντάτε μονολεκτικά για να το αποφύγετε. Η επικοινωνία είναι το βασικό συστατικό για να έχουμε μια υγιή σχέση με τα παιδιά μας.
3. Σεβαστείτε τα συναισθήματά τους: Αναγνωρίστε, δεχτείτε και ακούστε προσεκτικά τι έχουν να σας πουν. Αφήστε να εκφράσουν αυτό που νιώθουν, είτε είναι ζήλεια είτε θυμός είτε απογοήτευση.
4. Βρείτε εναλλακτικές λύσεις: Αν για παράδειγμα το παιδί θέλει να κτίσει κάστρο στην κουζίνα, μην του πείτε απλώς όχι. Προτείνετε του άλλα σημεία του σπιτιού που θα μπορούσε να παίξει.
5. Δείξτε έμπρακτα στο παιδί σας πως θα θέλατε να συμπεριφέρεται: Για παράδειγμα, αν τραβά τη γάτα από την ουρά, δείξτε του πώς να την χαϊδεύει, μην του δώσετε απλώς οδηγίες.
6. Δώστε στο παιδί σας επιλογές και όχι διαταγές: Οι διαταγές πολλές φορές φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα. Π.χ: «Θέλεις να βουρτσίσεις τα δόντια σου πριν ή μετά, αφού βάλεις τις πιτζάμες σου;»
7. Κάντε μικρές υποχωρήσεις: Για παράδειγμα: «Σου επιτρέπω απόψε να μην πλύνεις τα δόντια σου επειδή είσαι πολύ κουρασμένος».
8. Δώστε τους χρόνο να προετοιμαστούν: Αν περιμένετε καλεσμένους στο σπίτι, εξηγήστε στο παιδί σας πως θα θέλετε να συμπεριφερθεί από πριν. Να είστε συγκεκριμένοι σε αυτό που θέλετε να του πείτε. Επίσης, πριν την αποχώρησή σας από κάποιον παιδότοπο, προειδοποιήστε το παιδί σας μερικά λεπτά νωρίτερα. Αυτό θα κάνει την αποχώρηση πιο εύκολη, χωρίς περιπέτειες.
9. Αφήστε να συμβεί αυτό που πρέπει να συμβεί (όταν είναι ασφαλές): Για παράδειγμα, το παιδί δεν κρέμασε την πετσέτα αφότου πλύθηκε, ρίχνοντας την άτσαλα σε μια γωνιά. Το πρωί θα τη χρησιμοποιήσει βρεγμένη . Αφήστε το παιδί να καταλάβει ότι υπάρχουν επιπτώσεις και επακόλουθα στις πράξεις μας.
10. Το παιδί πρέπει να ξέρει για το πώς νιώθετε και πώς σας επηρεάζει η συμπεριφορά του: Για παράδειγμα: «Με κουράζει όταν πρέπει να μαζεύω τα ψίχουλα από το μπισκότο σου στο πάτωμα».
11. Αναθεωρείστε τις προσδοκίες σας: Τα παιδιά μέσα από τις βιολογικές και κοινωνικές τους ανάγκες, βιώνουν έντονα συναισθήματα και έτσι είναι φυσιολογικό να είναι θορυβώδη, περίεργα, πεισματάρικα, ανυπόμονα, ξεχασιάρικα και γεμάτα με ενέργεια. Προσπαθήστε να τα δεχτείτε όπως είναι.
12. Η αγάπη σας είναι μη διαπραγματεύσιμη: Θα έχουμε πιο καλά αποτελέσματα όπως επίσης και πιο υγιείς ενήλικους στο μέλλον όταν λέμε: «Πάντα θα σε αγαπώ, απλώς αυτό που έκανες δεν ήταν σωστό επειδή….» Δεν πρέπει ποτέ να λέμε στο παιδί «Δεν θα σε αγαπώ αν δεν κάτσεις φρόνιμος», «Για να σε αγαπώ φάε το φαγητό σου».
13. Μην εστιάζετε μόνο στα αρνητικά, εκεί που εστιάζουμε αυτό μεγεθύνουμε: Επιβραβεύουμε τα παιδιά μας όταν επιδεικνύουν την απαιτούμενη συμπεριφορά, αγκαλιάζοντάς τα, φιλώντας τα ή όταν μπορούμε με μικρά δωράκια.
14. Οι συνέπειες (τιμωρίες) πρέπει να είναι λογικές και εφικτές: Για παράδειγμα, «επειδή δεν έπλυνες τα δόντια σου, δεν θα κάτσεις στον υπολογιστή για ένα μήνα». Εκτός του ότι αυτό δεν θα τηρηθεί, είναι πιθανόν να σας φέρει σε ρήξη με το παιδί. Η συνέπεια πρέπει να είναι ανάλογη με το «παράπτωμα».
15. Βρείτε μαζί τη λύση: Συζητήστε με το παιδί σας για το πρόβλημα που δημιουργήθηκε και ανταλλάξτε ιδέες για το πώς μπορείτε να λύσετε το πρόβλημα μαζί, θέτοντας νέους κανόνες.
Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι τα παιδιά μας ζουν μόνο μια παιδική ηλικία. Οι γονείς, λοιπόν, είναι οι δημιουργοί των ωραίων παιδικών αναμνήσεων και των μετέπειτα ευτυχισμένων ενηλίκων.

 

Νευροανάδραση:Μια μη παρεμβατική μέθοδος μάθησης-εκπαίδευσης

Η Νευροανάδραση είναι μία μη παρεμβατική μέθοδος μάθησης-εκπαίδευσης, η οποία ανήκει στον τομέα των νευροεπιστημών και εφαρμόζεται σε ένα ευρύ φάσμα  παθολογιών που σχετίζονται με τη δυσλειτουργία του εγκεφάλου.
Η ιστορία της Νευροανάδρασης αρχίζει πειραματικά στη δεκαετία του ‘60 από τον καθηγητή Dr.Barry Sterman (UCLA School of Medicine) στο αμερικανικό κέντρο αστρολογίας (NASΑ, αρχικά με σκοπό να διερευνήσει τις αιτίες εμφάνισης επιληπτικών κρίσεων σε επανδρωμένες αποστολές, και μετέπειτα να βελτιώσει και να διατηρήσει την ψυχοφυσιολογική κατάσταση των αστροναυτών στο διάστημα.
Πώς γίνεται η Νευροανάδραση
Σαν πρώτο βήμα τοποθετούνται στο τριχωτό της κεφαλής ηλεκτρόδια για να μπορέσουμε να καταγράψουμε την εγκεφαλική δραστηριότητα ή αλλιώς τα εγκεφαλικά κύματα που εκπέμπει ο εγκέφαλός μας. Η «ανισορροπία» των εγκεφαλικών κυμάτων αντικατοπτρίζει κάποια δυσλειτουργία ψυχοσωματικής φύσεως. Οι συχνότητες των εγκεφαλικών κυμάτων περνούν από επεξεργασία στον υπολογιστή μας, ο οποίος απομονώνει τις συχνότητες που θέλουμε να εκπαιδεύσουμε, απεικονίζοντας τες στην οθόνη του εκπαιδευόμενου σε μορφή ηλεκτρονικού παιχνιδιού. Με αυτό τον τρόπο ο εκπαιδευόμενος παίρνει πληροφορία για την εγκεφαλική του δραστηριότητα μέσα από το παιχνίδι, χρησιμοποιώντας μόνο τον εγκέφαλό του χωρίς χέρια, αυξάνοντας ή μειώνοντας τα επιθυμητά κύματα εξομαλύνοντας την εγκεφαλική λειτουργία. Είναι δηλαδή μια ενεργητική μάθηση όπου προκαλούμε τον εγκέφαλο να αντιδράσει με συγκεκριμένο τρόπο και ως μέσο εκγύμνασης και ενίσχυσης των γνωστικών και φυσιολογικών λειτουργιών.
Η διαδικασία είναι ανώδυνη και μη παρεμβατική, αφού τα ειδικά μηχανήματα (ηλεκτροεγκεφαλογράφος EEG), που χρησιμοποιούνται είναι εντελώς ακίνδυνα και λειτουργούν με κοινές μπαταρίες.   
Πού εφαρμόζεται η Νευροανάδραση
Η Νευροανάδραση εφαρμόζεται σε ένα ευρύ φάσμα εγκεφαλικών δυσλειτουργιών και όχι μόνο. Συνοπτικά μπορεί να εφαρμοστεί με μεγάλη επιτυχία σε αγχώδεις διαταραχές, καταθλιπτικές διαταραχές, διαταραχές ύπνου, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διασπαστική συμπεριφορά και επίσης για καλύτερη αθλητική απόδοση (Peak Performance).
Ο εγκέφαλος μας είναι ένα εξαιρετικά εύπλαστο και ευπροσάρμοστο όργανο που μπορεί να εκπαιδευτεί και να επαναπρογραμματιστεί, ώστε να επιφέρει στο άτομο υψηλές επιδόσεις με χαλάρωση και συγκέντρωση .

  

Τι είναι η Διπολική διαταραχή ή μανιοκατάθλιψη;

   Η Διπολική διαταραχή ή μανιοκατάθλιψη θεωρείται μια από τις πιο σοβαρές ψυχικές παθήσεις, λόγο της μεγάλης ποικιλομορφίας της διαταραχής, όπως η συχνότητα και η διάρκεια των επεισοδίων. Κύριο χαρακτηριστικό της διπολικής διαταραχής είναι οι εναλλαγές στις συναισθηματικές «φάσεις» μεταξύ μανίας και κατάθλιψης. Συνήθως  εμφανίζετε σε οποιαδήποτε ηλικία, κυρίως προς τα τέλη της εφηβείας ή στις αρχές της ενήλικης ζωής. Εμφάνιση διπολικής διαταραχής σε άτομα ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών, προκαλεί υποψίες για την ύπαρξη κάποιου «οργανικού» παράγοντα, δηλαδή κάποιου άλλου αιτίου, που προκαλεί τη νόσο, γεγονός που απαιτεί ιδιαίτερη ιατρική διερεύνηση.
Στη φάση της μανίας συνήθως παρατηρείται έξαρση, υπερκινητικότητα και συναισθηματική διέγερση, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου ο ασθενής χάνει εντελώς επαφή με την πραγματικότητα. Άλλα χαρακτηριστικά της μανιακής φάσης είναι η αίσθηση μεγαλομανίας, μειωμένη ανάγκη ύπνου, λογοδιάρροια, υπερδιέγερση σκέψης ή αδυναμία συγκέντρωσης, αυξημένη ενέργεια για δραστηριότητες και αυξημένη σεξουαλική δραστηριότητα.
  Η άλλη συναισθηματική φάση, που θεωρείται κυρίαρχο σύμπτωμα, είναι η κατάθλιψη με σημαντικές διακυμάνσεις κατά διαστήματα. Στη φάση αυτή το άτομο βιώνει συναίσθημα θλίψης, πεσμένη διάθεση, ανηδονία, απάθεια, διαταραχή βάρους (μείωση η αύξηση) διαταραχή  ύπνου (μείωση η αύξηση), αδυναμία συγκέντρωσης, αυτοκτονικούς ιδεασμούς, και προβλήματα λειτουργίας στο επαγγελματικό, κοινωνικό, ή οικογενειακό περιβάλλον.
Το ενδιάμεσο σημείο των συμπτωμάτων που βιώνει το άτομο είναι η Υπομανία  που μπορεί να διαρκέσει  πιο μικρή  περίοδο ( τεσσάρων ημερών περίπου) και συνήθως  χαρακτηρίζεται από τα ίδια συμπτώματα της μανίας, τα οποία όμως εμφανίζονται σε πιο ελαφριά μορφή.
Η θεραπεία της Διπολικής διαταραχής έχει ως στόχο ο πάσχων άνθρωπος να πετύχει μια σταθεροποίηση των διακυμάνσεων της νόσου και να ζει έτσι μια φυσιολογική ζωή καθώς η φύση της νόσου είναι υποτροπιάζουσα.
Στις μέρες μας εφαρμόζεται αποτελεσματικά η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία σε συνδυασμό με φαρμακοθεραπεία (αντιψυχωτικά, βενζοδιαζεπίνες, αντικαταθλιπτικά) η οποία  βοηθά τα άτομα με μανιοκατάθλιψη στο  να μπορούν να ελέγχουν τα δυσλειτουργικά και αρνητικά σχήματα σκέψεων και συμπεριφορών. Σημαντικά βοηθητική είναι η παρέμβαση οικογενειακής θεραπείας που εστιάζει στη διαχείριση του στρες, των συγκρούσεων και των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας. Στόχος είναι η βελτίωση της λειτουργικότητας της οικογένειας ως μιας υγιούς ομάδας που αποτελείται από τα άτομα-μέλη.

Eυάγγελος Ορφανίδης  εγγεγραμμένος Κλινικός Ψυχολόγος

 

 

Όταν το παιδί μας, λέει ψέματα…

 Το ψέμα είναι κάτι που προβλημάτιζε ανέκαθεν τους γονείς. Στην πραγματικότητα, όμως, το ψέμα είναι μέρος της συμπεριφοράς και απαραίτητο στοιχείο της ανάπτυξης του παιδιού. Είναι μια «ικανότητα» που έχουν όλα τα παιδιά και την χρησιμοποιούν περίτεχνα, κυρίως για την αποφυγή της τιμωρίας ή και ενοχής.
Μέχρι το παιδί να κλείσει τα επτά, συχνά συγχέει την πραγματικότητα με την φαντασία. Μερικές φορές ακούμε το παιδί να λέει π.χ. «είδα ένα ιπτάμενο ελέφαντα». Αυτό βεβαίως δεν μπορεί να θεωρηθεί ψέμα. Η φαντασίωση διαφέρει από το ψέμα όταν το παιδί δεν θέλει να επιτύχει κάτι μ’ αυτό, να χειραγωγήσει ή να παρουσιάσει το επιθυμητό για πραγματικό.    
Ακόμη και αν το παιδί βάζει φαντασία στην πραγματικότητα π.χ. «ο δράκος έχυσε το γάλα στο πάτωμα», δεν το κατακρίνουμε και προσπαθούμε να απαντούμε μέσα από την δική του πραγματικότητα, π.χ.: «Εγώ νομίζω ότι νιώθεις άσχημα που έχυσες το γάλα στο πάτωμα και θα ήθελες να ήταν ο δράκος που το έκανε». Υπάρχουν, όμως, και άλλα ψέματα που δεν πρέπει να παρακάμπτονται.
Το ψέμα είναι η πρώτη ένδειξη απουσίας εμπιστοσύνης μεταξύ παιδιού και ενήλικα. Μπορούμε να το δούμε ως μια γενική ανασφάλεια που έχει το παιδί απέναντι στους γονείς του. Είναι σημαντικό να ξέρουμε ότι τα παιδιά δεν λένε ψέματα χωρίς λόγο. Το ψέμα για το παιδί είναι ένας τρόπος για να αλλάξει κάτι στη ζωή του, είναι η διέξοδος από κάτι συνήθως αρνητικό. Όταν προσπαθούμε απλώς να εξαλείψουμε το ψέμα από τη σχέση μας με το παιδί, χάνουμε απλώς το χρόνο μας χωρίς αποτέλεσμα. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να διερωτηθούμε γιατί το παιδί λέει ψέματα, συζητώντας μαζί  του το «γιατί», χωρίς να είμαστε επικριτικοί. Αυτό από μόνο του δεν θα φέρει αποτελέσματα, αλλά θα δημιουργήσετε καινούργια θετικά δεσμά εμπιστοσύνης και κατανόησης, μειώνοντας έτσι τα κίνητρα του παιδιού σας να λέει ψέματα. Σε αντίθεση με τα πιο μικρά παιδιά, τα παιδιά μικρότερης σχολικής ηλικίας  λένε συνειδητά ψέματα και οι συνηθέστεροι λόγοι είναι:

*Να αποφύγουν τιμωρία ή ενοχή για κάτι που έκαναν.
*Να εκφράσουν θυμό στους γονείς.
*Για να επαινεθούν από τους ενήλικες.
Τα πιο μεγάλα παιδιά έχουν διαφορετικά κίνητρα, όπως:
*Να τραβήξουν προσοχή και αυτοπροβολή.
*Να καλύψουν φίλους τους.
*Για να μην αποκαλυφτεί μυστικό.
*Για να δοκιμάσουν τα όρια κάποιου ατόμου.
*Για να δοκιμάσουν την δύναμη τους.
*Για να αποφύγουν την αμηχανία ή ντροπή.
*Προβλήματα σε ομάδα (οικογένεια, σχολείο).

Ωστόσο, τα παιδιά άνω των 10 ετών που λένε συχνά ψέματα, δεν είναι καλό σημάδι και ίσως δεν θα έπρεπε να το αντιμετωπίσουμε με χιούμορ ή περιφρόνηση. Το πρώτο βήμα είναι η διερεύνηση, γιατί το παιδί είπε ψέματα. Οι πιο κοινές αιτίες συνήθως είναι το συναίσθημα της ζήλειας και ο ανταγωνισμός, όπως και ο φόβος της απόρριψης και η ανάγκη του παιδιού για περισσότερη προσοχή και αποδοχή από τους γονείς. Το παιδί αδυνατεί  να βρει εναλλακτικές λύσεις για να τραβήξει την προσοχή των ενηλίκων, και  όσο παράδοξο και αν ακούγεται το παιδί  καταφεύγει στο  «παράπτωμα», προτιμώντας να τιμωρηθεί αντί να αγνοηθεί.
Πώς μπορούμε να σπάσουμε τον κύκλο του ψέματος, τις δικαιολογίες και το μπλέξιμο της φαντασίας με την πραγματικότητα;
*Δημιουργήστε ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης ανάμεσα σε εσάς και το παιδί, χωρίς το παιδί να μετανιώνει που μοιράστηκε το μυστικό του με εσάς.
*Η σωματική τιμωρία φέρνει πάντα τα αντίθετα αποτελέσματα.

Εξηγείστε στο παιδί σας τις συνέπειες του ψέματος, όπως:
*Το ψέμα είναι εμπόδιο στο δρόμο για την αγάπη και την εμπιστοσύνη, και βλάπτει τις σχέσεις των ανθρώπων.
*Το ψέμα πάντα αποκαλύπτεται (δεν ισχύει για την πολιτική).
*Το ψέμα μπορεί να μας ανακουφίζει αλλά μόνο για λίγο.
Εάν το παιδί λέει ψέματα είναι καθήκον μας με το δικό μας προσωπικό παράδειγμα και όχι με τις λέξεις, να του μεταδώσουμε τη σημαντικότητα του να είμαστε αληθινοί και υπεύθυνοι για τις πράξεις μας, και ότι το σπίτι μας δεν είναι ένας τόπος όπου τα πάντα τιμωρούνται και κατακρίνονται, αλλά ένας τόπος όπου το παιδί μπορεί να εκφράζεται ελεύθερα, παίρνοντας αγάπη και υποστήριξη όταν το χρειάζεται.

Ευάγγελος Ορφανίδης - εγγεγραμμένος Κλινικός Ψυχολόγος