Ενδοοικογενειακή βία:Μύθοι και πραγματικότητες

Οι στερεοτυπικές κατηγοριοποιήσεις συνήθως δυσχεραίνουν την αντιμετώπιση και την μελέτη ενός φαινομένου όπως η ενδοοικογενειακή βία. Είναι, όμως, χρήσιμο να καταρρίπτονται κάποιοι μύθοι με εμπεριστατωμένες αναλύσεις και με στατιστικά στοιχεία.

Μύθος: Στα θύματα ενδοοικογενειακής βίας αρέσει το ξύλο.
Πραγματικότητα: Διαχρονικά τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας έχουν χαρακτηριστεί ως άτομα με μαζοχιστικές συμπεριφορές που απολαμβάνουν την σωματική και ψυχική κακοποίηση.  Στις μέρες μας έχει καταρριφθεί από πολλούς μελετητές της συμπεριφοράς αυτή η αναχρονιστική θεωρία, υποστηρίζοντας ότι στις πλείστες περιπτώσεις η σιωπή αποτελεί μια στρατηγική επιβίωσης του θύματος. Το θύμα επίσης ανέχεται την σωματική κακοποίηση ως μια ασπίδα προστασίας των άλλων μελών τις οικογένειας.

Μύθος: Τα θύματα πάσχουν από ψυχικές διαταραχές.
Πραγματικότητα: «Αν ήταν καλά στα μυαλά δεν θα καθόταν μαζί του/της. Αυτή η στερεοτυπική έκφραση στην πραγματικότητα δεν ισχύει, καθώς μετά από μελέτη πολλών περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας διαπιστώνουμε ότι οι ψυχικές διαταραχές όπως το μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη κ.α. είναι επίκτητα και ως αποτέλεσμα της κακοποίησης που υπέστη το θύμα. Επίσης, διαπιστώνουμε ότι σε συντριπτικό ποσοστό τα θύματα προσπάθησαν να αντισταθούν στη βία, είτε με φυγή είτε με την παθητικότητα.

Μύθος:Τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας δεν εγκαταλείπουν ποτέ τον θύτη.
Πραγματικότητα: Τα θύματα δύσκολα ή μετά από πολλές προσπάθειες εγκαταλείπουν τον θύτη λόγω των αθέμιτων μέσων που συνήθως χρησιμοποιεί, όπως η οικονομική ασφυξία, απειλές σε ότι αφορά τα παιδιά και σωματική - ψυχολογική βία.  Ένας άλλος σημαντικός λόγος που ωθούν το θύμα στην ανεκτικότητα και την υποχωρητικότητα είναι η έλλειψη υποστήριξης από φίλους, μέλη της οικογένειας, κρατικούς παράγοντες, σύμβουλους όπως επίσης και η έλλειψη δικαστικής αρωγής.  Τα θύματα που λαμβάνουν σε πρώϊμο στάδιο και έγκαιρα νομική και ψυχολογική υποστήριξη έχουν πιο πολλές πιθανότητες να ανεξαρτικοποιηθούν πιο ανώδυνα από τον θύτη.

Μύθος: Οι θύτες είναι βίαιοι λόγω της ανεργίας ή για την πίεση που αντιμετωπίζουν στη δουλειά .
Πραγματικότητα: Το εργασιακό στρες ή η ανεργία από μόνα τους δεν κάνουν το άτομο βίαιο προς την οικογένεια του. Δεν μπορούμε να αποδώσουμε την ενδοοικογενειακη βία στην ανεργία ή το στρες.  Αυτό θα σήμαινε ότι ο θύτης θα κακοποιούσε με την ίδια ευκολία το αφεντικό του ή τους συνεργάτες του. Η ενδοοικογενειακή βία ανθεί λόγω της αναλγυσίας των κρατικών μηχανισμών που αδυνατούν να προστατέψουν έμπρακτα το θύμα όπως επίσης και με τις ποινές «χάδι», που αντιμετωπίζουν τους θύτες.

Μύθος: Το θύμα είναι κατώτερου μορφωτικού επιπέδου.
Πραγματικότητα: Αυτός ο μύθος δεν επιβεβαιώνεται. Τα τελευταία στατιστικά μας δείχνουν ότι επτά στις δέκα γυναίκες-θύματα είναι απόφοιτοι τεχνολογικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.  Η ενδοοικογενειακή βία εκκολάπτεται σε όλα τα κοινωνικά στρώματα διαπερνώντας τις γραμμές του εισοδήματος, του μορφωτικού επιπέδου, και του πολιτισμού.

Μύθος: Τα παιδιά δεν επηρεάζονται, τόσο και ξεπερνούν εύκολα την ενδοοικογενειακή βία.
Πραγματικότητα: Σε συντριπτικό ποσοστό των περιπτώσεων όπου ο ένας γονέας κακοποιεί τον άλλο, τα παιδιά υπόκεινται επίσης σωματική ή ψυχολογική βία. Τα περισσότερα παιδιά προερχόμενα από τοξικό οικογενειακό περιβάλλον, που υπήρξαν θύματα ή ακόμη και μάρτυρες βίαιων συμπεριφορών, παρουσιάζουν συναισθηματικές, γνωστικές και συμπεριφορικές διαταραχές όπως επίσης και αναπτυξιακές αναπηρίες. Επιπλέον τα παιδιά, κυρίως αγόρια που βιώνουν την βία μέσα στην οικογένεια, ταυτίζονται με τον θύτη και επαναλαμβάνουν το ίδιο πρότυπο συμπεριφοράς, συνεχίζοντας και διευρύνοντας τον κύκλο βίας.
Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως οι ανθρώπινες σχέσεις συνάπτονται και πρέπει να βασίζονται στις έννοιες του σεβασμού, της υποστήριξης, του θαυμασμού , της ελεύθερης αυτοδιάθεσης και της εκτίμησης.  Η πραγματική αγάπη δεν σχετίζεται με την υποτίμηση, τις προσβολές, την καταπίεση, το συνεχή έλεγχο, την έλλειψη εμπιστοσύνης και την κακοποίηση.


Ευάγγελος Ορφανίδης Κλινικός Ψυχολόγος, DipCH

angelospsy@gmail.com