Ο θυμός και η διαχείρισή του

  Σε όλους μας είναι γνωστό το οξύ συναίσθημα του θυμού. Είναι ένα απολύτως φυσιολογικό συναίσθημα -χωρίς να είναι καλό ή κακό- που βιώνουμε όλοι σε διάφορα γεγονότα της ζωής μας. Είναι μια ενστικτώδης αντίδραση στην απειλή συνοδευόμενη από βιολογικές και ψυχολογικές αλλαγές όπως κάθε ανθρώπινο συναίσθημα.
Συχνά αισθανόμαστε θυμωμένοι και αντιδρούμε ανάλογα για κάτι που συμβαίνει μια δεδομένη στιγμή για παράδειγμα όταν μας προσβάλει κάποιος ή ακόμη και όταν μας πιάσουν την θέση στο χώρο στάθμευσης. Άλλες φορές απλά 'καταπίνουμε' τον θυμό μας χωρίς να αντιδρούμε, και ως αποτέλεσμα ο συσσωρευμένος θυμός να εκτονώνεται σε λάθος άτομα, λάθος χρόνο και με μη ασφαλή τρόπο. Είναι όμως ασφαλές να εκτονώνουμε το θυμό μας; Εκτονώνοντας το θυμό γινόμαστε σταδιακά πιο επιρρεπής σ΄ αυτό το μοτίβο συμπεριφοράς, και εστιάζοντας σ΄ αυτό το μεγεθύνουμε δηλητηριάζοντας τον εαυτό μας και τους γύρω μας.
Η προσπάθεια να καταπιέσουμε-καταστείλουμε τον θυμό όχι μόνο δεν επιφέρει αποτελέσματα, αλλά μας οδηγεί σε άλλου είδους έκφρασης του θυμού όπως η παθητικότητα που εκδηλώνεται με σαρκασμό, κυνικότητα, ψυχαναγκαστική συμπεριφορά και απάθεια. Επίσης ο καταπιεσμένος θυμός που δεν εκφράζεται με εποικοδομητικό τρόπο επηρεάζει αρνητικά την ψυχική και σωματική μας υγεία. Π.χ. κατάθλιψη, προβλήματα ύπνου, αλκοόλ ή άλλους εθισμούς, διατροφικές διαταραχές, ψυχαναγκαστική συμπεριφορά, π.χ. υπερβολική καθαριότητα, εργασιομανία, αυτοτραυματισμός.
Το άλλο είδος έκφρασης του θυμού είναι η επιθετικότητα που οδηγεί το άτομο σε βίαιες και καταστροφικές συμπεριφορές. Το άτομο αδυνατεί να διαχειριστεί την συμπεριφορά του σε όλα τα επίπεδα της ζωής, δημιουργώντας συνήθως χαοτικές διαπροσωπικές σχέσεις. Τα χαρακτηριστικά του επιθετικού θυμού είναι η σκληρότητα, έλλειψη ευαισθησίας στα συναισθήματα του άλλου, σκληρή κριτική, εγωκεντρισμό και αλαζονεία, εκδικητικότητα, αδυναμία συγχώρεσης, ευερεθιστότητα, παρορμητικότητα και αναξιοπιστία.
Το να διαχειριστούμε την ένταση του θυμού μας δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Ο ιδανικότερος τρόπος είναι να ανακαλύψουμε τους παράγοντες που πυροδοτούν τον θυμό, και με απλές στρατηγικές να τους κατευνάζουμε. Για παράδειγμα μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης. Όταν θυμώνουμε έχουμε την τάση να δραματοποιούμε και να μεγεθύνουμε το πρόβλημα. Σε αυτές τις περιπτώσεις παίρνουμε μια βαθιά διαφραγματική εισπνοή και δίνουμε στο εαυτό μας μια πιο εκλογικευμένη εξήγηση για το συμβάν που μας θύμωσε.
Η γραμμή που χωρίζει τον φυσιολογικό θυμό από τον παθολογικό είναι δυσδιάκριτη. Αν ο θυμό σας επηρεάζει την ποιότητα των σχέσεων σας και γενικότερα την καθημερινότητα σας, ενδείκνυται η επίσκεψη σας σε ειδικό ψυχικής υγείας για να βοηθηθείτε μέσο της ψυχοθεραπείας στο να αναπτύξετε μηχανισμούς υγιούς εκτόνωσης του θυμού. Πολλές φορές η δυσκολία στο να διαχειριστείτε τον θυμό σας έγκειται στο γεγονός ότι τα αίτια εντοπίζονται σε παλαιότερα βιώματα, ειδικότερα της παιδικής ηλικίας.
Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, είναι εύκολο. Αλλά να θυμώσεις με το σωστό άνθρωπο, στο σωστό βαθμό, για το σωστό λόγο, τη σωστή στιγμή και με το σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο. Αριστοτέλης

Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός Ψυχολόγος, DipCH
Ψυχαναλυτικής προσέγγισης

angelospsy@gmail.com