Αυτοκτονικές συμπεριφορές: Πότε είναι αναγκαία η άμεση παρέμβαση ειδικού ψυχικής υγείας

   Κάποτε ένας σύγχρονος φιλόσοφος, ο Όσσο είπε: «Η αυτοκτονία δεν είναι τίποτε άλλο από το έσχατο παράπονο, το πιο απαίσιο παράπονο για την ύπαρξη». Η αυτοκτονία είναι η επιθυμία του ατόμου να βάλει τέλος στη ζωή του όταν ο πόνος υπερβαίνει τις δυνατότητες που έχει για να τον διαχειριστεί. Είναι μια αντίδραση στις εξωτερικές και ενδοψυχικές συγκρούσεις. Σαν πράξη εκφράζει απελπισία, απόγνωση,  ενοχή και ίσως μια κραυγή εσωτερικής αναστάτωσης και πόνου.
Η αυτοχειρία είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, υπαρξιακών, κοινωνικών και ψυχικών. 
Ο βασικός παράγοντας για να φτάσει το άτομο στην απόπειρα αυτοκτονίας είναι η δυσκολία στο να προσαρμοστεί στις ψυχοκοινωνικές αλλαγές, όπως η απώλεια οικίων ατόμων, εξαρτήσεις, σοβαρές διαπροσωπικές συγκρούσεις και ψυχικά τραύματα-τραυματικές εμπειρίες, έχοντας ως αποτέλεσμα την στρέβλωση της σχέσης του ατόμου με το κοινωνικό  περιβάλλον και την αρνητική απόχρωση των ψυχικών εμπειριών. Η δυσπροσαρμοστικότητα αυτή μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας ανεπαρκούς ανάπτυξης αμυνών στην παιδική ηλικία, οπότε το άτομο ανήμπορο να υποστηρίξει τον εαυτό του σε δυσχερείς καταστάσεις, παραιτείται και οδηγείται στην αυτοχειρία σαν την μόνη λύση εξόδου από τον έντονο ψυχικό πόνο. 
Ένας άλλος παράγοντας είναι η ύπαρξη ψυχοπαθολογίας (όταν δεν υπάρχει κατάλληλη αντιμετώπιση), όπως σοβαρές καταθλιπτικές διαταραχές ή και διαταραχές διάθεσης.  Ωστόσο, βάσει στατιστικών ένα μεγάλο ποσοστό  τον ατόμων  που αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν δεν είχαν διαγνωστεί με κάποια ψυχιατρική διαταραχή, παρά μόνο βίωναν μια δύσκολη και αγχογόνα περίοδο στη ζωή τους.
Η αυτοκτονική συμπεριφορά όπως η απόπειρα αυτοκτονίας και ο αυτοκτονικός  ιδεασμός, ασυνείδητα είναι μέρος μιας αυτοκαταστροφικής στρατηγικής του ατόμου που εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς. Ο Φρόυντ υποστήριζε ότι η αυτοκτονία είναι μια επιθυμία θανάτου προς το άτομο που βλάπτει τη ζωή μας, που στη συνέχεια αυτή η επιθυμία στρέφεται προς τον ίδιο τον εαυτό ως έσχατο μέσο εκδίκησης.
Είναι καλό να αναγνωρίζουμε κάποια σημάδια σε άτομα που θα επιχειρήσουν την αυτοκτονία, όπως:

Όταν το άτομο αναφέρεται στην αυτοκτονία ως «λύση» σε συζητήσεις. «Καλύτερα να ήμουν νεκρός»,  «Αν τα ξαναπούμε...», και γενικά όταν το άτομο εγκλωβίζεται στην απελπισία και παραιτείται από την ελπίδα για ζωή.

Όταν το άτομο αρχίζει να τακτοποιεί διαθήκες, περιουσιακά και άλλα  γραφειοκρατικά, χωρίς να υπάρχει κάποια λογική εξήγηση. Το άτομο συμπεριφέρεται λες και θα φύγει τακτοποιώντας εκκρεμότητες.

Όταν το άτομο ξαφνικά επιθυμεί έντονα την απομόνωση από οικογένεια και φίλους.

Η ενασχόληση με τον θάνατο, όπως τραγούδια, ποιήματα και γενικά ό,τι εξυμνούν το τέλος.

Έντονα  αισθήματα ενοχής, αναξιότητας και ντροπής για τον εαυτό του: «Θα μου άξιζε να πεθάνω», «Και πως ζω τι προσφέρω;»

Το άτομο χωρίς κάποιο ιδιαίτερο  λόγο επισκέπτεται φίλους και συγγενείς και τους αποχαιρετά σαν να μην πρόκειται να τους ξαναδεί .

Το άτομο αναζητεί πρόσβαση σε θανατηφόρα μέσα, όπως χάπια, όπλα.

Όταν το άτομο έχει αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, αυτοτραυμαστισμοί κ.α. 

Όταν παρατηρηθούν οι πιο πάνω συμπεριφορές, υπάρχει κίνδυνος το άτομο να επιχειρήσει απόπειρα, οπότε είναι αναγκαία η άμεση παρέμβαση ειδικού ψυχικής υγείας.
  

Ευάγγελος Ορφανίδης  Κλινικός Ψυχολόγος Ψυχαναλυτικής προσέγγισης,DipCH

angelospsy@gmail.com