ΠΡΩΤΗ ΜΕΡΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΧΩΡΙΣ ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΥΣ
Όλη μας η ζωή είναι ένα ταξίδι αλλαγών και προσαρμογών, βρισκόμαστε σε ένα συνεχές μεταβατικό στάδιο. Το κοινό σημείο του ταξιδιού μας είναι ότι σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης μας βιώνουμε την κάθε αρχή με φόβο, ανασφάλεια και πολλές φορές με απαισιοδοξία.
Μια πρώτη "γεύση" αυτού του ταξιδιού είναι η εισαγωγή μας στο σχολείο και πιο συγκεκριμένα στο νηπιαγωγείο. Eίναι ο πρώτος αποχωρισμός από την ασφάλεια της αγκαλιάς των γονιών και ειδικότερα της μητέρας. Μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως ένα δεύτερο απογαλακτισμό με όλα τα "συμπτώματα" που ακολουθούν. Είναι ένα αναγκαίο και επώδυνο στάδιο που έχει συνήθως ως κύριο χαρακτηριστικό τους ατελείωτους αποχωρισμούς και τα δράματα στην είσοδο του σχολείου.
Αρκετά παιδιά βιώνουν αυτή την μετάβαση στην νέα πραγματικότητα ως εχθρική και στρεσογώνα προκαλώντας πρωινούς πονοκεφάλους, νεύρα και ενοχές στους γονείς. Στη φάση αυτή το παιδί περνά από την παντοδυναμία και τον εγωκεντρισμό στην πειθαρχία και την ομαδικότητα, είναι το στάδιο όπου το παιδί αντιλαμβάνεται την ´θνητότητα¨ της φύσης του και τον εαυτό του ως μέλος μιας ομάδας με κανόνες.
Η εξάρτηση του παιδιού από τους γονείς και κυρίως από τη μητέρα είναι απολύτως φυσιολογική καθώς προυπάρχει από τους πρώτους μήνες ζωής και κορυφώνεται μεταξύ του 13 και 24 μήνα. Εκείνη την περίοδο το παιδί είναι προσκολλημένο ενστικτωδώς στη μητέρα κατά κύριο λόγο για να επιβιώσει μέσω του θηλασμού και της φροντίδας. Αυτή η προσκόλληση μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογική μέχρι και τα 6 έτη. Όταν το άγχος που εκδηλώνει το παιδί είναι υπερβολικό και δυσανάλογο του αναπτυξιακού επιπέδου τότε ενδείκνειται η παρακολούθηση από ειδικό ψυχικής υγείας.
Στη συνέχεια του άρθρου θα δούμε μερικούς κανόνες που εφαρμόζονται για να βοηθηθεί τόσο το παιδί όσο και οι γονείς να ενταχθούν ομαλά στη νέα αυτή κατάσταση.
1. Στο σπίτι υπάρχουν κανόνες όπως και στο σχολείο.
Για να προσαρμοστεί πιο εύκολα το παιδί μας στο σχολείο πρέπει να υπάρχουν κανόνες και στο σπίτι. π.χ Μαζεύουμε τα παιχνίδια μας όταν τελειώσουμε το παιχνίδι, καθόμαστε στο τραπέζι για φαγητό, μαθαίνουμε για την προσωπική μας υγιεινή. Βέβαια είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το παιδί μαθαίνει και μιμείται τις πράξεις μας και όχι τις διαλέξεις μας. Οπότε οι κανόνες ισχύουν για όλους ανεξαιρέτως στο σπίτι.
2. Μικρές πρόβες αποχωρισμού.
Από μια ηλικία και έπειτα - συνήθως μετά τους 24 μήνες - το παιδί πρέπει να αρχίσει να μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος της απουσίας του γονιού. Αυτό βέβαια γίνεται σταδιακά αφήνοντας το παιδί για μερικά λεπτά έως μερικές ώρες με ένα άλλο πρόσωπο της εμπιστοσύνης μας (γιαγιά,παππού..). Το ίδιο επίσης μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά σε ένα παιχνιδότοπο με επίβλεψη. Για μερικά λεπτά μείνετε εκτός του οπτικού πεδίου του παιδιού βοηθώντας το έτσι νααντιληφθεί ότι με το να λείψετε για λίγη ώρα δεν πρόκειται να του συμβεί κάτι κακό, ούτε θα το εγκαταλείψετε. Όταν αφήσετε το παιδί στο σχολείο αποφύγετε τους δακρύβρεχτους και μεγάλους αποχαιρετισμούς, και απομακρυνθείτε διακριτικά και αθόρυβα. Τα παιδιά αντιδρούν βάση της δικής μας αντίδρασης.
3. Δημιουργήστε ένα σύντομο τελετουργικό αποχαιρετισμό.
Οι τελετουργικές πράξεις δρουν πολλές φορές καταπραυντικά (ακόμα και σε ενήλικες). Για παράδειγμα επινοείστε μαζί με το παιδί σας μια μυστική χειρονομία, μια μαγική λέξη, ένα φιλί, κάτι που να τονώνει το θάρρος και την αυτοπεποίθηση του παιδιού πριν την αποχώρηση σας.
4. Επισκευθείτε το σχολείο πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς.
Λίγο πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς είναι αρκετά οφέλιμο για το παιδί να νιώσει τον χώρο οικείο. Αυτό θα μειώσει το άγχος της πρώτης μέρας και θα διευκολύνει το παιδί να προσαρμοστεί και να εγκληματιστεί ομαλά.
5. Ο ρόλος του "Μεταβατικού αντικειμένου".
Το μεταβατικό αντικείμενο είναι ο "παλιός μας φίλος" που έπαιξε τεράστιο ρόλο στη μείωση του άγχους μας στη βρεφική ηλικία. Για πολλούς ήταν το λούτρινο αρκουδάκι, για άλλους ήταν ένα μαξιλαράκι κτλ. Αυτό το αντικείμενο υποκαταταστούσε συμβολικά την μαμά μειώνοντας μας την δυσφορία σε στρεσογόνες καταστάσεις. Αφήστε το παιδί σας τις πρώτες μέρες να έχει μαζί του ένα αγαπημένο μικρό αντικείμενο. Αυτό θα παίξει τον ρόλο του μεταβατικού αντικειμένου βοηθώντας το παιδί να αυτοματοποιήσει την ικανότητα του αυτο-καθησυχασμού αποκτώντας συνάμα και αντίληψη "εαυτού".
6. Υπομονή και επιμονή
Μην μπείτε στον πειρασμό να επιστρέψετε στην αίθουσα ακόμα και αν το παιδί συνεχίζει να κλαίει ραγίζοντας σας την καρδιά. Αυτό θα ενισχύσει την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού και εγγυημένα θα συνεχίσει να το επαναλαμβάνει.
7. Θετικότητα, θετικότητα, θετικότητα
Είναι εξίσου σημαντικό να έχουμε εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς που βρίσκονται σ΄αυτή την θέση μετά από άρτια πανεπιστημιακή εκπαίδευση και μακροχρόνια πρακτική εξάσκηση σε θέματα παιδείας και ψυχολογίας.
Το Συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι το μυστικό για μια πιο ομαλή και ανώδυνη προσαρμογή στο σχολείο είναι και πάλι η ουσιαστική επικοινωνία με το παιδί σας και η αφούγκραση των βαθύτερων συναισθηματικών του αναγκών.
Ευάγγελος Ορφανίδης εγγεγραμμένος Κλινικός ψυχολόγος, DipCH
Όλη μας η ζωή είναι ένα ταξίδι αλλαγών και προσαρμογών, βρισκόμαστε σε ένα συνεχές μεταβατικό στάδιο. Το κοινό σημείο του ταξιδιού μας είναι ότι σε όλα τα στάδια της ανάπτυξης μας βιώνουμε την κάθε αρχή με φόβο, ανασφάλεια και πολλές φορές με απαισιοδοξία.
Μια πρώτη "γεύση" αυτού του ταξιδιού είναι η εισαγωγή μας στο σχολείο και πιο συγκεκριμένα στο νηπιαγωγείο. Eίναι ο πρώτος αποχωρισμός από την ασφάλεια της αγκαλιάς των γονιών και ειδικότερα της μητέρας. Μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως ένα δεύτερο απογαλακτισμό με όλα τα "συμπτώματα" που ακολουθούν. Είναι ένα αναγκαίο και επώδυνο στάδιο που έχει συνήθως ως κύριο χαρακτηριστικό τους ατελείωτους αποχωρισμούς και τα δράματα στην είσοδο του σχολείου.
Αρκετά παιδιά βιώνουν αυτή την μετάβαση στην νέα πραγματικότητα ως εχθρική και στρεσογώνα προκαλώντας πρωινούς πονοκεφάλους, νεύρα και ενοχές στους γονείς. Στη φάση αυτή το παιδί περνά από την παντοδυναμία και τον εγωκεντρισμό στην πειθαρχία και την ομαδικότητα, είναι το στάδιο όπου το παιδί αντιλαμβάνεται την ´θνητότητα¨ της φύσης του και τον εαυτό του ως μέλος μιας ομάδας με κανόνες.
Η εξάρτηση του παιδιού από τους γονείς και κυρίως από τη μητέρα είναι απολύτως φυσιολογική καθώς προυπάρχει από τους πρώτους μήνες ζωής και κορυφώνεται μεταξύ του 13 και 24 μήνα. Εκείνη την περίοδο το παιδί είναι προσκολλημένο ενστικτωδώς στη μητέρα κατά κύριο λόγο για να επιβιώσει μέσω του θηλασμού και της φροντίδας. Αυτή η προσκόλληση μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογική μέχρι και τα 6 έτη. Όταν το άγχος που εκδηλώνει το παιδί είναι υπερβολικό και δυσανάλογο του αναπτυξιακού επιπέδου τότε ενδείκνειται η παρακολούθηση από ειδικό ψυχικής υγείας.
Στη συνέχεια του άρθρου θα δούμε μερικούς κανόνες που εφαρμόζονται για να βοηθηθεί τόσο το παιδί όσο και οι γονείς να ενταχθούν ομαλά στη νέα αυτή κατάσταση.
1. Στο σπίτι υπάρχουν κανόνες όπως και στο σχολείο.
Για να προσαρμοστεί πιο εύκολα το παιδί μας στο σχολείο πρέπει να υπάρχουν κανόνες και στο σπίτι. π.χ Μαζεύουμε τα παιχνίδια μας όταν τελειώσουμε το παιχνίδι, καθόμαστε στο τραπέζι για φαγητό, μαθαίνουμε για την προσωπική μας υγιεινή. Βέβαια είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το παιδί μαθαίνει και μιμείται τις πράξεις μας και όχι τις διαλέξεις μας. Οπότε οι κανόνες ισχύουν για όλους ανεξαιρέτως στο σπίτι.
2. Μικρές πρόβες αποχωρισμού.
Από μια ηλικία και έπειτα - συνήθως μετά τους 24 μήνες - το παιδί πρέπει να αρχίσει να μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος της απουσίας του γονιού. Αυτό βέβαια γίνεται σταδιακά αφήνοντας το παιδί για μερικά λεπτά έως μερικές ώρες με ένα άλλο πρόσωπο της εμπιστοσύνης μας (γιαγιά,παππού..). Το ίδιο επίσης μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά σε ένα παιχνιδότοπο με επίβλεψη. Για μερικά λεπτά μείνετε εκτός του οπτικού πεδίου του παιδιού βοηθώντας το έτσι νααντιληφθεί ότι με το να λείψετε για λίγη ώρα δεν πρόκειται να του συμβεί κάτι κακό, ούτε θα το εγκαταλείψετε. Όταν αφήσετε το παιδί στο σχολείο αποφύγετε τους δακρύβρεχτους και μεγάλους αποχαιρετισμούς, και απομακρυνθείτε διακριτικά και αθόρυβα. Τα παιδιά αντιδρούν βάση της δικής μας αντίδρασης.
3. Δημιουργήστε ένα σύντομο τελετουργικό αποχαιρετισμό.
Οι τελετουργικές πράξεις δρουν πολλές φορές καταπραυντικά (ακόμα και σε ενήλικες). Για παράδειγμα επινοείστε μαζί με το παιδί σας μια μυστική χειρονομία, μια μαγική λέξη, ένα φιλί, κάτι που να τονώνει το θάρρος και την αυτοπεποίθηση του παιδιού πριν την αποχώρηση σας.
4. Επισκευθείτε το σχολείο πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς.
Λίγο πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς είναι αρκετά οφέλιμο για το παιδί να νιώσει τον χώρο οικείο. Αυτό θα μειώσει το άγχος της πρώτης μέρας και θα διευκολύνει το παιδί να προσαρμοστεί και να εγκληματιστεί ομαλά.
5. Ο ρόλος του "Μεταβατικού αντικειμένου".
Το μεταβατικό αντικείμενο είναι ο "παλιός μας φίλος" που έπαιξε τεράστιο ρόλο στη μείωση του άγχους μας στη βρεφική ηλικία. Για πολλούς ήταν το λούτρινο αρκουδάκι, για άλλους ήταν ένα μαξιλαράκι κτλ. Αυτό το αντικείμενο υποκαταταστούσε συμβολικά την μαμά μειώνοντας μας την δυσφορία σε στρεσογόνες καταστάσεις. Αφήστε το παιδί σας τις πρώτες μέρες να έχει μαζί του ένα αγαπημένο μικρό αντικείμενο. Αυτό θα παίξει τον ρόλο του μεταβατικού αντικειμένου βοηθώντας το παιδί να αυτοματοποιήσει την ικανότητα του αυτο-καθησυχασμού αποκτώντας συνάμα και αντίληψη "εαυτού".
6. Υπομονή και επιμονή
Μην μπείτε στον πειρασμό να επιστρέψετε στην αίθουσα ακόμα και αν το παιδί συνεχίζει να κλαίει ραγίζοντας σας την καρδιά. Αυτό θα ενισχύσει την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού και εγγυημένα θα συνεχίσει να το επαναλαμβάνει.
7. Θετικότητα, θετικότητα, θετικότητα
Είναι εξίσου σημαντικό να έχουμε εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς που βρίσκονται σ΄αυτή την θέση μετά από άρτια πανεπιστημιακή εκπαίδευση και μακροχρόνια πρακτική εξάσκηση σε θέματα παιδείας και ψυχολογίας.
Το Συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι το μυστικό για μια πιο ομαλή και ανώδυνη προσαρμογή στο σχολείο είναι και πάλι η ουσιαστική επικοινωνία με το παιδί σας και η αφούγκραση των βαθύτερων συναισθηματικών του αναγκών.
Ευάγγελος Ορφανίδης εγγεγραμμένος Κλινικός ψυχολόγος, DipCH
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου