Tα 15 βασικά "συστατικά" για να μεγαλώσουμε ψυχικά υγιή παιδιά

Κάτι που όλοι μας έχουμε προσέξει είναι ότι στο δωμάτιο τοκετού δεν μας δίνεται εγχειρίδιο για το πώς θα μεγαλώσουμε ένα παιδί. Έτσι πολλές φορές οι γονείς υποπίπτουμε σε "λάθη" στη διαπαιδαγώγησή τους με σκοπό να τα ασταλώσουμε ως προσωπικότητες ή απλώς επειδή έτσι μάθαμε από τους δικούς μας γονείς. Στην πορεία όμως πιθανόν να ξεχνάμε τις πραγματικές ανάγκες του παιδιού μας που πολλές φορές είναι και το κλειδί στο να δημιουργήσουμε, όσο γίνεται, ένα ψυχικά υγιή ενήλικα. Μέσα από την εμπειρία μου, σας προτείνω 15 βασικούς κανόνες για την υγιή ψυχολογική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού σας.

1. Κάντε πράγματα μαζί: Πολλές συγκρουσιακές καταστάσεις μπορούν να ξεπεραστούν και το παιδί να εκτονωθεί μέσα από το παιχνίδι. Το μεγαλύτερο δώρο για ένα παιδί είναι ο χρόνος που του αφιερώνουμε.

2. Δώστε του υπομονετικά απαντήσεις για τα ερωτήματά του: Μην του απαντάτε μονολεκτικά για να το αποφύγετε. Η επικοινωνία είναι το βασικό συστατικό για να έχουμε μια υγιή σχέση με τα παιδιά μας.

3. Σεβαστείτε τα συναισθήματά τους: Αναγνωρίστε, δεχτείτε και ακούστε προσεκτικά τι έχουν να σας πουν. Αφήστε να εκφράσουν αυτό που νιώθουν, είτε είναι ζήλεια είτε θυμός είτε απογοήτευση. Δεν υπάρχουν καλά ή κακά συναισθήματα.

4. Βρείτε εναλλακτικές λύσεις: Αν για παράδειγμα το παιδί θέλει να κτίσει κάστρο στην κουζίνα, μην του πείτε απλώς όχι. Προτείνετε του άλλα σημεία του σπιτιού που θα μπορούσε να παίξει.

5. Δείξτε έμπρακτα στο παιδί σας πως θα θέλατε να συμπεριφέρεται: Για παράδειγμα, αν τραβά τη γάτα από την ουρά, δείξτε του πώς να την χαϊδεύει, μην του δώσετε απλώς οδηγίες. Τα παιδιά μαθαίνουν από τις πράξεις μας, όχι από τα λόγια μας.

6. Δώστε στο παιδί σας επιλογές και όχι διαταγές: Οι διαταγές πολλές φορές φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα. Π.χ: «Θέλεις να βουρτσίσεις τα δόντια σου πριν ή μετά, αφού βάλεις τις πιτζάμες σου;»

7. Κάντε μικρές υποχωρήσεις: Για παράδειγμα: «Σου επιτρέπω απόψε να μην πλύνεις τα δόντια σου επειδή είσαι πολύ κουρασμένος».

8. Δώστε τους χρόνο να προετοιμαστούν: Αν περιμένετε καλεσμένους στο σπίτι, εξηγήστε στο παιδί σας πως θα θέλετε να συμπεριφερθεί από πριν. Να είστε συγκεκριμένοι σε αυτό που θέλετε να του πείτε. Επίσης, πριν την αποχώρησή σας από κάποιον παιδότοπο, προειδοποιήστε το παιδί σας μερικά λεπτά νωρίτερα. Αυτό θα κάνει την αποχώρηση πιο εύκολη, χωρίς περιπέτειες.

9. Αφήστε να συμβεί αυτό που πρέπει να συμβεί (όταν είναι ασφαλές): Για παράδειγμα, το παιδί δεν κρέμασε την πετσέτα αφότου πλύθηκε, ρίχνοντας την άτσαλα σε μια γωνιά. Το πρωί θα τη χρησιμοποιήσει βρεγμένη . Αφήστε το παιδί να καταλάβει ότι υπάρχουν επιπτώσεις και επακόλουθα στις πράξεις μας.

10. Το παιδί πρέπει να ξέρει για το πώς νιώθετε και πώς σας επηρεάζει η συμπεριφορά του: Για παράδειγμα: «Με κουράζει όταν πρέπει να μαζεύω τα παιχνίδια σου από το πάτωμα».

11. Αναθεωρείστε τις προσδοκίες σας: Τα παιδιά μέσα από τις βιολογικές και κοινωνικές τους ανάγκες, βιώνουν έντονα συναισθήματα και έτσι είναι φυσιολογικό να είναι θορυβώδη, περίεργα, πεισματάρικα, ανυπόμονα, ξεχασιάρικα και γεμάτα με ενέργεια. Προσπαθήστε να τα δεχτείτε όπως είναι.

12. Η αγάπη σας είναι μη διαπραγματεύσιμη: Θα έχουμε πιο καλά αποτελέσματα όπως επίσης και πιο υγιείς ενήλικους στο μέλλον όταν λέμε: «Πάντα θα σε αγαπώ, απλώς αυτό που έκανες δεν ήταν σωστό επειδή….» Δεν πρέπει ποτέ να λέμε στο παιδί «Δεν θα σε αγαπώ αν δεν κάτσεις φρόνιμος», «Για να σε αγαπώ φάε το φαγητό σου».

13. Μην εστιάζετε μόνο στα αρνητικά, εκεί που εστιάζουμε αυτό μεγεθύνουμε: Επιβραβεύουμε τα παιδιά μας όταν επιδεικνύουν την απαιτούμενη συμπεριφορά, αγκαλιάζοντάς τα, φιλώντας τα ή όταν μπορούμε με μικρά δωράκια.

14. Οι συνέπειες (τιμωρίες) πρέπει να είναι λογικές και εφικτές: Για παράδειγμα, «επειδή δεν έπλυνες τα δόντια σου, δεν θα κάτσεις στον υπολογιστή για ένα μήνα». Εκτός του ότι αυτό δεν θα τηρηθεί, είναι πιθανόν να σας φέρει σε ρήξη με το παιδί. Η συνέπεια πρέπει να είναι ανάλογη με το «παράπτωμα».

15. Βρείτε μαζί τη λύση: Συζητήστε με το παιδί σας για το πρόβλημα που δημιουργήθηκε και ανταλλάξτε ιδέες για το πώς μπορείτε να λύσετε το πρόβλημα μαζί, θέτοντας νέους κανόνες.

Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι τα παιδιά μας ζουν μόνο μια, αρκετά σύντομη, παιδική ηλικία. Οι γονείς, λοιπόν, είναι οι δημιουργοί των ωραίων παιδικών αναμνήσεων και των μετέπειτα ευτυχισμένων ενηλίκων.

Ευάγγελος Ορφανίδης εγγεγραμμένος Κλινικός Ψυχολόγος, M.Sc, DipCH