Όταν "ξεχειλίσει" το άγχος: Τι είναι οι κρίσεις πανικού;

«Είναι ό,τι χειρότερο έχω ζήσει», «Αισθάνθηκα ότι θα τρελαθώ ή θα πεθάνω», «Δεν μπορούσα να αναπνεύσω και η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά».
Έτσι περιγράφουν τα περισσότερα άτομα την επώδυνη επαφή τους με την κρίση πανικού. Αναμφίβολα οι κρίσεις πανικού είναι μια από τις πιο δυσάρεστες καταστάσεις που μπορεί να βιώσει το άτομο σε ψυχοφυσιολογικό επίπεδο, λόγω των αιφνίδιων και έντονων συμπτωμάτων που καθιστούν  το άτομο ανήμπορο να αντιδράσει. Το κύριο συναίσθημα που επικρατεί την στιγμή του επεισοδίου είναι ο πανικός και ο έντονος φόβος. Συνήθως ο μεγαλύτερος φόβος και ανησυχία του ατόμου είναι η στιγμή της επόμενης κρίσης. Οι κρίσεις πανικού ανήκουν στο ευρύ φάσμα των αγχωδών διαταραχών και χαρακτηρίζονται από την οξεία έναρξη δυσάρεστων συμπτωμάτων που διαρκούν από μερικά δευτερόλεπτα έως μερικά λεπτά.  Μερικά από τα συμπτώματα είναι:

Ψυχολογικά συμπτώματα
-Αίσθημα τρόμου.
-Φόβος ότι το άτομο θα χάσει τον έλεγχο
-Φόβος ότι το άτομο θα παρανοήσει.
-Αδυναμία συγκέντρωσης.
-Φόβος και ανησυχία ότι το επεισόδιο θα επαναληφθεί. Το άτομο μπαίνει σε ένα φαύλο κύκλο προσμονής και αποφυγής.
-Το άτομο αποφεύγει πολυσύχναστους χώρους, και την αναμονή σε ουρές .
-Έντονη ενασχόληση με θέματα υγείας-Υποχόνδρια συμπεριφορά.

Σωματικά συμπτώματα
-Τάση λιποθυμίας.
-Ταχυκαρδία και αίσθηση παλμών.
-Βάρος στο στήθος.
-Δύσπνοια και αίσθηση πνιγμού.
-Μούδιασμα και μυρμήγκιασμα σε όλο το σώμα.
-Ρίγη και έντονη εφίδρωση.
-Ναυτία και τάση για εμετό.
-Αστάθεια και έλλειψη ισορροπίας.
-Μυϊκή ένταση με κράμπες.

Παρόλο που τα αίτια της διαταραχής αυτής δεν είναι ακόμη ξεκάθαρα, φαίνεται να συνδέονται έμμεσα ή άμεσα με μεγάλες μεταβάσεις της ζωής, όπως ο ερχομός ενός παιδιού, η αποφοίτηση από το πανεπιστήμιο και η εξεύρεση εργασίας, ένας χωρισμός ή μια απώλεια οικείου προσώπου. Πιο συγκεκριμένα, η κρίση πανικού συνήθως πυροδοτείται όταν το άτομο υπόκειται παρατεταμένα σε έντονη ψυχολογική πίεση. Όπως επίσης και οι ενδοψυχικές συγκρούσεις δηλαδή η εσωτερική πάλη μεταξύ δύο αντικρουόμενων επιθυμιών που είναι συνήθως τα «θέλω» και τα «πρέπει».  Η κρίση πανικού μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια υπερβολική και αυτόματη αντίδραση του οργανισμού μας απέναντι σε ένα φοβικό-στρεσογόνο συμβάν. Μπορούμε να παρομοιάσουμε αυτόν τον αμυντικό μηχανισμό ως ένα συναγερμό που μας προστατεύει από «επιθέσεις» φανταστικές ή πραγματικές. Αν παραβλέψουμε τα αρνητικά συμπτώματα που μπορεί να μας προκαλέσει η υπερβολική αντίδραση αυτού του μηχανισμού, συνειρμικά, αν ο εγκέφαλος μας στερούσε αυτού του μηχανισμού, ίσως οι πρόγονοι μας να ήταν γεύματα των θηρίων εκείνων των εποχών, με αποτέλεσμα των αφανισμό του ανθρώπινου είδους.
Υπάρχουν πολλές και αποτελεσματικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που εφαρμόζονται για τις κρίσεις πανικού, όπως η Βιοανάδραση (Biofeedback), γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία, ψυχοδυναμική κ.α.  Ο σκοπός της ψυχοθεραπείας ευρύτερα είναι να προσανατολίσει το άτομο στο να ανακαλύψει ανέπαφες πτυχές του εαυτού του, δημιουργώντας ή αναδιοργανώνοντας τις άμυνες του για την αντιμετώπιση του όποιου προβλήματος, τόσο σε συνειδητό όσο και σε υποσυνείδητο επίπεδο.

Ευάγγελος Ορφανίδης - εγγεγραμμένος Κλινικός Ψυχολόγος