Ξέρετε τι είναι το φαινόμενο Φόρερ;
Το φαινόμενο Φόρερ (Forer Effect) ή αλλιώς Barnum effect αφορά στην τάση των ανθρώπων να αξιολογούν ως εξαιρετικά ακριβείς, διάφορες αόριστες πληροφορίες που αναφέρονται σ' αυτούς προσωπικά, αν και αυτές μπορούν να ισχύουν για πολλούς ανθρώπους.
Το φαινόμενο αυτό μπορεί να εξηγήσει την ευκολοπιστία ή την αφέλεια των ανθρώπων σε διάφορα συστήματα μεταφυσικής όπως είναι η αστρολογία και η μαντεία, καθώς επίσης και διαφόρων "τεστ προσωπικότητας".
Ο ψυχολόγος Μπέρτραμ Φόρερ ανακάλυψε ότι οι άνθρωποι είναι επιρρεπείς στο να αποδέχονται ασαφείς και γενικόλογες περιγραφές της προσωπικότητας τους σαν να ισχύουν αποκλειστικά γ' αυτούς, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι η ίδια περιγραφή μπορεί να ισχύει και για οποιονδήποτε άλλο.
Ο Forer το 1948 πραγματοποίησε ένα πείραμα στο οποίο συμμετείχαν φοιτητές, στους οποίους χορήγησε ένα τεστ προσωπικότητας και τους ενημέρωσε ότι στο τέλος θα τους δώσει ξεχωριστά στον καθένα την τελική αξιολόγηση για την προσωπικότητά τους με βάση τις απαντήσεις που έδωσαν. Στο τέλος έδωσε σε όλους τους φοιτητές χωρίς οι ίδιοι να το γνωρίζουν την εξής αποτίμηση:
Η πλειοψηφία των φοιτητών συμφώνησε με όσα περιέγραφε η τελική αποτίμηση για την προσωπικότητά τους, και μόνο όταν αποκαλύφθηκαν τα αποτελέσματα οι φοιτητές έμαθαν πως είχαν λάβει την ίδια αποτίμηση, η οποία στην πραγματικότητα ήταν συνδυασμός διαφόρων αποσπασμάτων από αστρολογικές στήλες.
Το φαινόμενο Φόρερ φαίνεται να εξηγεί, τουλάχιστον εν μέρει, το γιατί τόσοι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι ψευδοεπιστήμες «δουλεύουν». Η αστρολογία, η αστροθεραπεία, οι βιορυθμοί, η χαρτομαντεία, η χειρομαντεία, το εννεάγραμμα, η μαντική, η γραφολογία κλπ. φαίνονται να δουλεύουν επειδή φαίνεται να παρουσιάζουν μια ακριβή ανάλυση της προσωπικότητας.
Έρευνες έδειξαν πως είναι πιο πιθανό ένα άτομο να θεωρήσει μια πρόταση ακριβή όταν:
- πιστεύει πως τα αποτελέσματα αφορούν αποκλειστικά τον ίδιο.
- πιστεύει στην αυθεντία του αξιολογητή.
- τα αποτελέσματα είναι κυρίως θετικά.
Ο ψυχολόγος Barry Beyerstein πιστεύει ότι «η ελπίδα και η αβεβαιότητα βάζουν σε κίνηση ισχυρές ψυχολογικές διεργασίες οι οποίες και κρατούν όλους τους μυστικιστικούς και ψευδοεπιστημονικούς συμβούλους προσωπικότητας στο επάγγελμα. Συνεχώς προσπαθούμε να βγάλουμε νόημα από την ομοβροντία ασύνδετων πληροφοριών που λαμβάνουμε καθημερινά και έχουμε γίνει τόσο καλοί στο να συμπληρώνουμε τα κενά που μερικές φορές βγάζουμε νόημα μέσα από ανοησίες...»
Ευάγγελος Ορφανίδης - εγγεγραμμένος Κλινικός ψυχολόγος
πηγές: gravitonio.blogspot.com, el.wiktionary.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου