Τι είναι το Attachment Pareting; Ή αλλιώς η θεωρία του στενού δεσμού;

  Τα τελευταία χρόνια ακούμε όλο και περισσότερο τον όρο Attachment pareting, η ακριβής μετάφραση στα ελληνικά είναι "γονική προσκόλληση" αλλά για να είναι λίγο πιο εύηχο, μπορούμε να πούμε "η θεωρία των στενών δεσμών".
Ο όρος αυτός καθιερώθηκε στην εξελικτική ψυχολογία από τον Άγγλο ψυχίατρο-ψυχαναλυτή John Bowlby  για να περιγράψει το δυνατό συναισθηματικό δέσιμο τους βρέφους και της μητέρας που αναπτύσσεται κατά το πρώτο έτος ζωής. Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι τα βρέφη ενστικτωδώς αναζητούν φροντίδα από την "φιγούρα προσκόλλησης" (μπορεί να μην είναι η βιολογική μητέρα) αναπτύσσοντας έτσι ένα είδος πρωτογενής ασφάλειας. Η ανάγκη αυτή των νεογνών διαπιστώνεται στην ηλικία των μόλις δύο εβδομάδων όταν δείχνουν σαφή προτίμηση στην ανθρώπινη φωνή σε σχέση με άλλους ήχους, ενώ στον πρώτο μήνα μπορούν να αναγνωρίζουν την φωνή της μητέρας. Σε μετέπειτα στάδια παρατηρείτε η επιλεκτική προτίμηση προς την μητέρα και η εμφάνιση δύο αρνητικών συναισθημάτων, το άγχος αποχωρισμού που βιώνει το παιδί όταν η μητέρα απομακρυνθεί από αυτό και το άγχος προς άγνωστα πρόσωπα.
Μέσα από αυτή την διαδικασία αλληλεπίδρασης και ανάπτυξης δεσμού με το αντικείμενο της αγάπης - φροντίδας, αναπτύσσεται ένα κράμα από θετικά και αρνητικά συναισθήματα όπως ο φόβος η αγωνία και η αγάπη. Τα βρέφη που μεγαλώνουν με επαρκή φροντίδα και με μία μητέρα που έχει την ικανότητα να αναντιλαμβανεται και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παιδιού όπως το κράτημα την οπτική επαφή και στο κλάμα, βιώνουν πιο έντονα συναισθήματα εσωτερικής ασφάλειας και ασφαλούς δεσμού. Τα παιδιά αυτά έχουν περισσότερες πιθανότητες ομαλής κοινωνικοποίησης και ανάπτυξης θετικών και σταθερών διαπροσωπικών σχέσεων μελλοντικά, καθώς και την ανάπτυξη μιας θετικής αυτοεικόνας γενικότερα. Αντίθετα, ο ανασφαλής δεσμός, δηλαδή όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον όπου αγνοούνται οι βασικές σωματικές και συναισθηματικές τους ανάγκες, αυτό μπορεί να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου στην συναισθηματική ισορροπία όπως επίσης και τάσεις στο να αναπτύξουν παθολογικές συμπεριφορές.

Η θεωρία του Attachment pareting προτείνει τα 7 B's για την δημιουργία του ασφαλούς δεσμού.

1. Birth bonding - Το χαρακτηριστικό δέσιμο της μητέρας με το νεογνό από τις πρώτες ώρες της γέννησης. Σε περιπτώσεις που δεν γίνεται άμεσα η επαφή λόγο ιατρικής ανάγκης αυτό δεν επηρεάζει την συνέχεια της διαδικασίας.

2. Breastfeeding - Ο θηλασμός. Αν εξαιρέσουμε τα ευεργετικά συστατικά του μητρικού γάλατος και τα μακροπρόθεσμα οφέλη που προσφέρει, ο θηλασμός είναι μια διαδικασία ψυχικής σύνδεσης του νεογνού με την μητέρα. Είναι η στιγμή που η μητέρα μέσα από το κράτημα και το χάδι ενισχύει την ψυχική και σωματική υγεία του νεογνού. Ο θηλασμό επίσης είναι ωφέλιμος και σε ορμονικό επίπεδο για την μητέρα με την αύξηση της προλακτίνης και ωκυτοκίνης καθώς βοηθούν στη μείωση του άγχους και αυξάνουν την προσοχή της μητέρας προς το μωρό της. Όταν η μητέρα δεν μπορεί να θηλάσει, είναι καλό το βρέφος καθώς τρέφεται να είναι στην αγκαλιά της μητέρας και να ακολουθείτε η όλη διαδικασία σαν του θηλασμού.

3. Baby wearing - Κρατήστε το παιδί όσο πιο πολύ μπορείτε. Το παιδί ειδικά τους πρώτους μήνες έχει ανάγκη την δερματική επαφή με την μητέρα. Το κράτημα και το χάδι βοηθά το παιδί να αποκτήσει αίσθηση δέρματος δηλαδή να αντιληφθεί τα όρια του σώματος του και της φυσικής ύπαρξης του.

4. Bedding close to baby - Ύπνος κοντά στο μωρό. Όταν το μωρό κοιμάται κοντά στη μητέρα, ενισχύεται η αίσθηση ασφάλειας και η διαδικασία του δεσμού.  Βέβαια, το κάθε παιδί ειναι μια ξεχωριστή περίπτωση και αυτό σε συνδυασμό με τα ισχυρότατα ένστικτα της μαμάς, μας κοθοδηγεί στο καλύτερο για αυτό.

5. Belief in the language value of your baby’s cry - Το κλάμα του παιδιού είναι ο μόνος τρόπος επικοινωνίας με το περιβάλλον και έκφρασης αιτημάτων. Στους πρώτους μήνες το κλάμα στα βρέφη λειτουργεί σαν συναγερμός καθώς αναζητούν -ως μέσω επιβίωσης- την ικανοποίηση των σωματικών και συναισθηματικών τους αναγκών (πείνα, πονάκια, αποχωρισμός κ.α.). Όταν η μητέρα δεν ανταποκρίνεται στο κλάμα του παιδιού, δημιουργείτε αίσθηση ανασφάλειας και στρες. Η έγκαιρη επέμβαση στις αγωνίες των βρεφών και των παιδιών δημιουργεί ασφαλείς και με αυτοπεποίθηση ενήλικες.

6. Beware of baby trainers - Προσοχή στους "εκπαιδευτές". Σχεδόν όλες οι μητέρες έχουν αυξημένη διαίσθηση όταν πρόκειται για το βλαστάρι τους. Είναι καλό να εμπιστευτούν το ένστικτό τους αποκωδικοποιώντας έτσι καλύτερα τα μηνύματα του παιδιού τους.

7. Balance - Όλα είναι θέμα ισορροπίας. Στη ζωή δεν είναι όλα άσπρο - μαύρο. Το ίδιο ισχύει και στη ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Το να μεγαλώνεις ένα παιδί δεν σημαίνει ότι παρατάς τις ατομικές σου ανάγκες όπως το να είσαι μητέρα-γυναίκα, μητέρα- εργαζόμενη γυναίκα και γυναίκα ή άντρας με ενδιαφέροντα. Πρέπει να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι το να είσαι γονιός είναι μια ευχάριστη διαδικασία της εξέλιξης μας καθώς μέσα από την αλληλεπίδραση και ένωση με το παιδί μας αναβιώνουμε είτε καλύπτουμε και δικές μας ψυχοσυναισθηματικές ανάγκες.
Όπως προανέφερα το κάθε παιδί ειναι μια ξεχωριστή περίπτωση και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται πάντοτε με σεβασμό στην ιδιαίτερη προσωπικότητα του. Μέσα από την καθημερινή αλληλεπίδραση του παιδιού με το περιβάλλον του σε συνδυασμό με τα ισχυρά ένστικτα της μαμάς θα δωθούν οι απαντήσεις σε όλες τις προκλήσεις που προκύπτουν στο συναρπαστικό αυτό ταξίδι !

Ευάγγελος Ορφανίδης - Κλινικός ψυχολόγος
angelospsy@gmail.com